Polskie Radio. Przemysław Bluszcz czyta w Trójce dziennik Czapskiego
Dziennik Józefa Czapskiego "Na nieludzkiej ziemi" przeczyta Przemysław Bluszcz. Emisja pierwszego odcinka w poniedziałek 18 listopada około godz. 20.50.
- Nieczęsto na lekturę w Trójce wybieramy książki z literatury klasycznej. W ubiegłym roku, wraz ze słuchającymi nas, utworzyliśmy listę: "Sto książek na Stulecie Niepodległości". Przeczytaliśmy wówczas na nowo "Solaris" Stanisława Lema. Po roku, z listy tej wybieramy wspomnienia Józefa Czapskiego - mówi Barbara Marcinik, która zaprasza do wysłuchania jego dziennika "Na nieludzkiej ziemi".
Józef Czapski nazywany jest świadkiem wieku. Ten malarz, pisarz i żołnierz urodził się w 1896, a zmarł mając prawie 100 lat, w 1993 roku. Podczas II wojny światowej więziony i internowany w obozach jenieckich w Związku Radzieckim, został zwolniony w 1941 roku na mocy układu Sikorski-Majski, a następnie wstąpił do formujących się na tamtych terenach Polskich Sił Zbrojnych, czyli Armii Andersa. Tuż po wyjściu na wolność z obozu NKWD w Griazowcu zaangażował się w poszukiwania zaginionych oficerów polskich z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Zaczął opisywać swoje doświadczenia z wędrówki przez Rosję Sowiecką, które ukazały się pod tytułem "Na nieludzkiej ziemi". W latach 80. do tego dzieła dołączone zostały dwie kolejne części: "Wspomnienia Starobielskie" (1943) oraz "Prawda o Katyniu" (1945). - My jednak wybraliśmy fragmenty tylko z tytułowej części tomu, wstrząsające świadectwo z pozostałych dwóch części pozostawiając indywidualnej lekturze - mówi Barbara Marcinik.
"Na nieludzkiej ziemi" to chyba najmniej znana książka o tamtym czasie i tamtym zakątku Ziemi, ale nie można jej przeoczyć myśląc o "Innym świecie" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i "Archipelagu Gułag" Aleksandra Sołżenicyna. To próba rzeczowego opisu poszczególnych etapów wędrówki z północy na południe, szlakiem tworzącego się wojska. Józef Czapski nie starał się tworzyć literatury na podstawie faktów, które "przerastały" swoją wymową literaturę. Są w tej książce fragmenty, które przerażają i wzruszają - zwłaszcza te dotyczące współwięźniów, których bezskutecznie Czapski poszukiwał oraz rozdziały opisujące ów nieludzki wymiar życia w wojennej Rosji Sowieckiej (głód, nędza). Są także wspomnienia z wcześniejszych doświadczeń wojennych autora - na przykład sprzed dwudziestu lat. Są szkice napotkanych ludzi i anegdoty zanotowane podczas tej wędrówki, jest wreszcie próba portretu generała Andersa.
- Do lektury zaledwie fragmentów tej książki zaprosiliśmy Przemysława Bluszcza, potrafiącego oddać "ducha" wspomnień Józefa Czapskiego. Lekturze będzie towarzyszyła muzyka Miłosza Wośki oraz Jana Suświłly - dodaje Barbara Marcinik, opiekunka artystyczna radiowej adaptacji "Na nieludzkiej ziemi", którą przygotowali również: Renata Szewczak, Janusz Deblessem i Jakub Sadowski.
Emisja "Na nieludzkiej ziemi" w 20 odcinkach w Trójce od poniedziałku do czwartku około 20.50.
