Pokonani zwycięzcy
Jakie propozycje ma dla współczesnego widza brytyjski teatr, mogliśmy przekonać się oglądając "Zwycięstwo". W łódzkim Teatrze Powszechnym sztukę pokazał Howarda Barkera Teatr Współczesny z Wrocławia.
Barker jest, obok Pintera i Stopparda, uznawany za najważniejszego dramaturga brytyjskiego. Posługuje się oryginalnym językiem i niebanalną konstrukcją. "Zwycięstwo" - w największym skrócie: dociekany jest tu sens zemsty i rewanżu oraz lojalności i wierności ideałom politycznym i moralnym - zbudowane jest według porządku chaosu. Barker zdaje się mówić, że skoro o chaosie opowiada (ideologicznym, mentalnym, obyczajowym), to uczynić powinien to w stosownej formie.
Dramat nie rozwija się więc tutaj wyłącznie z przebiegiem fabularnym, ale mnoży swe obrazy jak roztrzaskany pryzmat. Każda z postaci przeżywa dramat osobistych wyborów. Barker przekonuje, że właściwie dobrych rozwiązań nie ma. Makiaweliczna postawa wdowy pragnącej pogrzebać szczątki męża, amoralna (a więc ulokowana pozą moralnością) postawa króla, wyuzdanie, złodziejstwo, służalczość, oportunizm -wszystko może tylko doświadczyć źle. Bo i co z tego, że cel uda się osiągnąć, skoro wszyscy będą unurzani w szambie. Takie jest życie - wykrzykuje w "Zwycięstwie" Barker, pławiąc się w prowokacjach (bo przecież już tytuł jest prowokacją).
Autor nie tylko miesza style, ale pozwala sobie w pełni swobodnie manipulować ideami i pojęciami. Do Anglii czasów Restauracji wpisuje wiedzę współczesną, daje rzeczywistość, jaka zdarzyć się może tylko w wyobraźni. Inna rzecz, że obraz przedstawiony przez Barkera jest jednostronny. Z drugiej jednak strony, przyjmując konwencję dramaturga, trzeba zgodzić się, że jego teatr jest zachwycający. Sam o swojej twórczości mówi "teatr katastroficzny". Fakt, każda katastrofa to destrukcja, ale tylko naiwny może ją odrzucić. Katastrofa jest wpisana w porządek świata tak samo, jak akt tworzenia.
"Zwycięstwo" wyreżyserowała Helena Kaut-Howson, jedna z najważniejszych brytyjskich realizatorek. Zrobiła to błyskotliwie i jednocześnie solidnie. Podobnie grają aktorzy: Danuta Stenka, Maciej Tomaszewski, Marek Kocot, Jerzy Senator, Lena Skrzypczak.
