Artykuły

Instytut Teatralny zaprasza do składania propozycji wystąpień podczas międzynarodowej konferencji naukowej "Wojtyła-Grotowski &. Religijny horyzont nowoczesnego teatru i dramatu w Polsce i na świecie", która odbędzie się w dniach 12-14 listopada w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego.

Abstrakt referatu (maks. 300 słów) prosimy przesyłać do 15 czerwca. Jako organizator pokrywamy koszty podróży oraz zakwaterowania osób wygłaszających referaty.

W roku 2020 przypada setna rocznica urodzin Karola Wojtyły: świętego i papieża Jana Pawła II, teologa i filozofa, polityka i patrioty, a wreszcie, u zarania swojego duchowego rozwoju - artysty. Pośród wielu zapewne wydarzeń związanych z setnymi urodzinami tego wyjątkowego Polaka warto znaleźć osobne miejsce na przypomnienie jego poezji i dramatu, oraz jego idei teatralnych. Nie po to wszakże, by je upamiętnić i celebrować, lecz by je przemyśleć na nowo. Warto wykorzystać ten moment, aby w osobie artysty-kapłana dostrzec symptom i symbol ważnego dla polskiej kultury zjawiska - szeroko pojętych związków nowoczesnego teatru polskiego z religią, z chrześcijaństwem i z katolicyzmem, z innymi religiami, ale też z post-sekularyzmem i post-religijnością, oraz różnorodnymi praktykami duchowymi. W tym kontekście nie sposób nie pomyśleć o innej osobie, równie symbolicznej i symptomatycznej, stojącej zarazem obok i naprzeciw Wojtyły, jako dramaturga, performera i teoretyka, czyli o Jerzym Grotowskim, wybitnym reformatorze teatru światowego, którego twórcza wyobraźnia wywodzi się wszak w przeważającej mierze z tych samych, esencjalnie lokalnych, romantycznych i chrześcijańskich, inspiracji. Jednak przestrzeń duchowa, która rozciąga się pomiędzy Wojtyłą a Grotowskim, nie zamyka się w granicach wyznaczonych przez te dwa nazwiska - ani historycznie, ani ideowo, ani osobowo - lecz otwiera się na dziedzictwo i na kontynuacje, i na konfrontacje też... A zatem: Wojtyła-Grotowski &.

Korzystając z jubileuszowej okazji, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego organizuje międzynarodową konferencję naukową, połączoną z żywą debatą oraz warsztatem praktycznym. Odbędzie się ona w dniach 12-14 listopada, w siedzibie Instytutu. Serdecznie zapraszamy do udziału w niej.

Chcielibyśmy, aby spotkanie indywidualności z całego świata stało się okazją do odsłonięcia szerokiego, ponadlokalnego kontekstu duchowego, w jakim funkcjonowały i wciąż funkcjonują, sztuka teatru oraz dramaturgia - zrodzone z inspiracji polską kulturą. Zapraszamy teatrologów i literaturoznawców, praktyków teatru, ale również filozofów i teologów. Zależy nam na ujęciach porównawczych, bardziej teoretycznych niż historycznych; liczymy zarówno na diagnozy filozoficzne, teologiczne, religioznawcze, jak i dotyczące samej istoty sztuk performatywnych.

Wojtyła i Grotowski nie współdziałali ze sobą, nie łączyły ich środowiska ani instytucje. Jeśli zatem wybieramy te dwie wyjątkowe osoby, to po to, aby zobaczyć w ich postawie dwie propozycje nowoczesnego myślenia o teatrze - w Polsce i na świecie. A może należałoby powiedzieć: myślenia teatrem, które wychodzi z Polski w świat. Chodzi nam o teatr jako miejsce uobecniania i aktywizowania się sacrum, w odniesieniu do osób i do wspólnot, a więc o tradycję, która od Gardzienic i Węgajt, od Laboratorium i Reduty, przez Wyspiańskiego i romantyków, doprowadza do barokowych i średniowiecznych misteriów. Nie chcemy jednak ograniczać się do teatru jako przedmiotu estetycznego; zależy nam też na "myśleniu teatrem", które w XX wieku pojawiło się na gruncie ontologii, epistemologii i metafizyki w postaci kognitywnych metafor. Obaj nasi bohaterowie - Wojtyła i Grotowski - zaczęli przecież swoją życiową drogę od teatru, aby go w końcu opuścić. Fakt ten stawia przed nami pytania o granice teatralności i o to, co teatr otacza. Dlatego właśnie zestawiamy ze sobą pasterza Kościoła i nauczyciela Performera...

Proponując Państwu refleksję nad dramatem i teatrem spod znaku "Wojtyła/Grotowski" chcielibyśmy wyznaczyć różnorodne obszary przenikania się teatralnego z religijnym. Proponujemy zatem następujące kręgi tematyczne.

Horyzont:

- religia (teologia i religioznawstwo oraz zjawiska parareligijne)

- filozofia (nurty i osobowości filozofii XX wieku)

- społeczeństwo (socjologia i antropologia; wspólnota, polityka)

- osoba (antropologia i psychologia, podmiot, psychoterapia)

Esencja:

- sztuka (odrębność, jedność i wielość sztuk)

- tradycje i perspektywy dramatu/teatru (estetyczne i pozaartystyczne)

- literatura i język (teoria i pragmatyka; poezja, mowa)

- techniki performatywne (praca warsztatowa, badanie a praktykowanie)

Dramatyczne metafory:

- w filozofii i teologii XX wieku

- w psychologii i psychoterapii

- w naukach społecznych

- w estetyce i w krytyce artystycznej

Dystanse i sąsiedztwa:

- historia/historiografia polska i obca

- dialog/konflikt międzyreligijny

- wspólne/odmienne tradycje artystyczne

- kultura ludowa, kultura archaiczna i kultura popularna

Konferencji będą towarzyszyć warsztaty, nawiązujące do "teatru esencji", do scenicznych form "ubogich", inspirowanych metodami pracy jednocześnie ze słowem i z ruchem. Chodzi o odsłonięcie i praktyczne zbadanie twórczej kontynuacji tego nurtu w teatrze współczesnym.

Czekamy na Państwa propozycje wystąpień w formie kilkuzdaniowego abstraktu do 15 czerwca. Propozycje prosimy przesyłać na adres pomysłodawcy i kuratora konferencji, prof. Artura Grabowskiego: art.grabowski@uj.edu.pl Organizatorzy pokrywają koszty podróży i zakwaterowania osób wygłaszających referaty (jeśli nie zrobią tego ich rodzime instytucje), zapewniają tłumaczenie symultaniczne z języka angielskiego, oraz przewidują publikację wybranych wystąpień w formie książkowej.