Artykuły

"Medea. Materiały" w reż. Anatolija Wasiliewa Moskiewskiej Szkoły Sztuki Dramatycznej na Festiwalu Festiwali Teatralnych w Warszawie. Pisze Roman Pawłowski w Gazecie Wyborczej - Stołecznej.

Siedzi naga i rozkraczona na drewnianym tronie. Siedzi i wykrzykuje nam prosto w twarz swój monolog - spowiedź morderczyni. Medea, czarodziejka z Kolchidy, zdradzona i porzucona żona Jazona. Pokazane na festiwalu Spotkania przedstawienie Anatolija Wasiliewa według tekstu Heinera Muellera budzi na przemian podziw i wstręt. Podziw, bo takiej Medei, jaką gra francuska aktorka Valérie Dréville, w polskim teatrze nie wiedzieliśmy: nagiej i wściekłej, wyzywającej i dzikiej, okrutnej i pierwotnej. Wstręt, bo ta istota pozbawiona płci, pół kobieta, pół mężczyzna, z plastikowym fallusem przywiązanym do podbrzusza jest zaprzeczeniem potocznych wyobrażeń o bohaterce tragicznej. Bohaterka tragiczna przeżywa swój ból w sposób poetycki, za pomocą metafor wyraża subtelną psychologię kobiety wzgardzonej, najczęściej ubrana w powłóczyste prześcieradła, eksponujące tu i ówdzie opaloną na brąz skórę. Tymczasem ta Medea celowo robi się brzydka, rozbiera się do naga i nalepia na czoło, policzki, piersi białe plastry, jakby chciała zeszpecić swoje ciało. Ma chrapliwy, nienaturalnie ostry głos, dzieli słowa na sylaby, którymi rzuca w publiczność, jakby to były kamienie. Co prawda jej krwawy czyn pokazany jest metaforycznie: Medea rozrywa szmaciane lalki, wyobrażające synów Jazona i pali w misce szatę kochanki Jazona Glauki. Ale obraz jest tak sugestywny, że w powietrzu czuje się niemal swąd palonego ludzkiego ciała i słychać krzyk zabijanych dzieci.

Wasiljewowi należy się Złote Runo za odkopanie rytualnego, dzikiego charakteru antycznej tragedii. Tam, gdzie rządzi krew, nie ma miejsca na psychologiczne niuanse. "Medea. Materiały" to najbardziej dotkliwy spektakl, jak pojawił się w Warszawie od czasu "Oczyszczonych" Kane i Warlikowskiego. Jest jak drzazga wbita głęboko pod skórę, upłynie dużo czasu, zanim rana przestanie ropieć.