Artykuły

Na płycie CD ukazała się właśnie błyskotliwa literacko, przesycona dramatyzmem powieść "Dlaczego dziecko gotuje się w mamałydze" Aglai Veteranyi. Audiobooka [na zdjęciu] przygotowało łódzkie wydawnictwo "mała litera / studio".

Książka została nagrana w Studiu Polskiego Radia w Łodzi. Trzech płyt CD słucha się przez 3,5 godziny. Tekst czyta znana aktorka filmowa i teatralna Karolina Gruszka, która współpracowała z "małą literą" już przy pierwszym audiobooku - "Rycerzu nieistniejącym" Italo Calvino. Powieść rumuńskiej pisarki Aglai Veteranyi, wydaną w Polsce w 2003 r., zaproponowała wydawcy sama. To historia dziewczynki zmuszonej do występowania w cyrku razem z rodzicami, którzy uciekli z Rumunii na Zachód. Bohaterka od dzieciństwa oswaja się z myślą o śmierci, patrząc na matkę-akrobatkę co wieczór zawieszoną za włosy pod kopułą cyrkowego namiotu. Nie chce zaakceptować myśli, że pewnego dnia będzie musiała ją zastąpić. Wraz z dorastaniem lęki bohaterki pogłębiają się - zmaga się z poczuciem wyobcowania, brutalnością i kazirodczymi zachowaniami ojca.

Karolina Gruszka w swojej interpretacji nie udaje dziewczynki. W pozornie zabawnych frazach oddających naiwność dziecka robi znaczące pauzy potęgujące dramatyzm ukryty w dziecięcym widzeniu świata. - Ta proza jest mi bardzo bliska. Jej język jest prosty i szczery, a jednocześnie sensualny. Za sprawą narracji prowadzonej z perspektywy dziewczynki dziecięca ciekawość świata zderza się z brutalnością rzeczywistości - tłumaczy. - Nie jest to prosty tekst, ponieważ pojawiają się w nim serie powtórzeń. Jedno zdanie potrafi się przewijać przez dwie strony.

Powtórzenia oraz wielkie litery w tekście na płycie zaznaczone są elektroniczną muzyką Michała Brzozowskiego i Tomasza Brajtera. Dźwięk wdziera się w wyrazy, ale istnieje też samoistnie dla podkreślenia nastroju utworu.

Szymborska na CD

Wydawcy audiobooków wiedzą, że aby książka była interesująca, nie wystarczy sam tekst czytany przez lektora. Treść utworu, głos czytającego, aranżacja muzyczna i oprawa graficzna muszą być zintegrowane. - Zależy nam, żeby audiobook dostarczył osobie, która go kupi, coś więcej niż książka. Żeby był wartością samodzielną, nieograniczoną do tekstu - deklaruje Michał Brzozowski z "małej litery".

Za ten naddatek trzeba jednak zapłacić. Papierowa wersja "Dlaczego dziecko gotuje się w mamałydze" kosztuje 23 zł, wersja audio - 49,50 zł. Nie może być inaczej, skoro poza autorem trzeba wynagrodzić lektora (najbardziej wzięci dostają od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych) oraz wynająć studio nagrań.

Audiobooki to na razie w wydawnicza nisza. Nie znalazły jeszcze szerokiego odbiorcy, choć ciągle pojawiają się nowi wydawcy. Oferuje je coraz więcej księgarni internetowych (www.audiobook.pl, www.ksiazkiaudio.pl, www.audiobooks.net.pl, www.audiobooks-ksiegarnia.pl). - Jeśli audiobook sprzeda się w nakładzie tysiąca egzemplarzy, można mówić o dobrym wyniku - ocenia Brzozowski. Za granicą - w stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy Niemczech - rynek książek do słuchania rozwija się dynamicznie. Można mówić o modzie na audiobooki, które pojawiają się w księgarniach niemal w tym samym czasie co nowości literackie.

Na polskim rynku dostępnych jest kilkaset tytułów, przede wszystkim tych, które odniosły sukces w tradycyjnej formie. Można kupić m.in. przygody Harry'ego Pottera, "Kod Leonarda da Vinci", "Pachnidło", "Oskara i panią Różę". Czytają Wiktor Zborowski, Piotr Frączewski, Artur Barciś czy Anna Dymna. Są także poezje - choćby "Dwukropek" Wisławy Szymborskiej w interpretacji samej noblistki.

Prasowanie przy "Pachnidle"

Audiobooki nie są wcale nowością - tradycja nagrywania na rozmaite nośniki ma kilkadziesiąt lat. Ale utarło się, że książki do słuchania przeznaczone są dla osób niewidomych lub dla dzieci. Pamiętamy z dzieciństwa np. "Koziołka Matołka" lub "Kota w butach" na płytach winylowych. Płyt CD, na których zawodowi aktorzy czytają bajki, klasyczne pozycje literatury dziecięcej i młodzieżowej oraz lektury szkolne jest dziś na rynku najwięcej. Są dobrym rozwiązaniem w sytuacji, gdy rodzice nie mają zbyt wiele czasu, by posiedzieć z pociechą nad książką, a głośne czytanie rozwija dziecięcą wyobraźnię. Dźwięk buduje klimat, współgra z emocjami czytającego tekst, a słuchającemu pozwala na pełniejszy odbiór literatury. Dlatego audiobooki zyskują zwolenników wśród dorosłych. Zwłaszcza tych zajętych, którym trudno znaleźć czas na samodzielne czytanie. Poznawanie książek można połączyć z poranną toaletą albo prasowaniem. Audiobooki świetnie nadają się na dłuższą podróż lub przymusowy postój w korku.

Można przypuszczać, że ze względu na użyteczność i rosnącą różnorodność tytułów książki do słuchania będą cieszyły się stopniowo coraz większą popularnością. A na luty "mała litera / studio" zapowiada na płycie listy miłosne Marianny Alcoforado.