15. rocznica śmierci Tadeusza Łomnickiego
Na tydzień przed premierą "Króla Leara" - 22 lutego 1992 r. - TADEUSZ ŁOMNICKI zasłabł na scenie w czasie próby i tego samego dnia zmarł, nie odzyskując przytomności. Ostatnie jego słowa były słowami Leara: "Więc jakieś życie świata przede mną. Dalej, łapmy je, pędźmy za nim, biegiem, biegiem!".
15. rocznica śmierci Tadeusza Łomnickiego - wybitnego aktora, reżysera, pedagoga, założyciela i pierwszego dyrektora Teatru Na Woli w Warszawie - przypada w czwartek 22 lutego.
Dorobek artystyczny Łomnickiego obejmuje 82 role sceniczne, 51 ról filmowych, 26 ról w spektaklach teatru TV, 12 reżyserii teatralnych.
W ostatnich miesiącach życia Łomnickiego pochłaniała praca nad szekspirowskim "Królem Learem" w Teatrze Nowym w Poznaniu. Na tydzień przed premierą spektaklu - 22 lutego 1992 r. - artysta zasłabł na scenie w czasie próby i tego samego dnia zmarł, nie odzyskując przytomności. Ostatnie jego słowa były słowami Leara: "Więc jakieś życie świata przede mną. Dalej, łapmy je, pędźmy za nim, biegiem, biegiem!".
Po jego śmierci prof. Jan Kott napisał: "Odszedł jeden z największych aktorów w jego pokoleniu. W Polsce i na świecie".
Tadeusz Łomnicki urodził się 18 lipca 1927 r. w Podhajcach koło Lwowa. Aktorem został - jak pisał w swoich wspomnieniach - trochę z przypadku, gdyż początkowo myślał o dramatopisarstwie. Udany egzamin na kurs aktorski Studia Teatralnego przy Starym Teatrze w Krakowie sprawił, że jeszcze jako słuchacz Studia zadebiutował na tej scenie w 1945 r. Pierwsze jego sukcesy to Chłopiec z deszczu w "Dwóch teatrach" Jerzego Szaniawskiego i Puk w szekspirowskim "Śnie nocy letniej" w Teatrze Miejskim w Katowicach w 1947 r.
Od 1949 do 1973 roku artysta miał angaż w warszawskim Teatrze Współczesnym. Do historii Współczesnego przeszły takie role Łomnickiego jak m.in. Orestes w "Ifigenii w Taurydzie" Johanna Wolfganga Goethego (1961 r.), Artur Ui w "Karierze Artura Ui" Bertolda Brechta (1964 r.), Solony w "Trzech siostrach" Antoniego Czechowa (1963 r.), Łatka w "Dożywociu" Aleksandra Fredry (1963 r.), Kapitan Edgar w "Play Strindberg" Friedricha Duerrenmatta (1970 r.).
W 1956 roku stworzył pierwszą powojenną kreację Kordiana w dziele Juliusza Słowackiego na deskach Teatru Narodowego, w reżyserii Erwina Axera.
Od 1970 do 1981 roku Łomnicki pełnił funkcję rektora warszawskiej PWST. Artysta grał wówczas także na deskach Teatru Narodowego (1974-1975), gdzie stworzył kreacje m.in. w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego i "Pluskwie" Włodzimierza Majakowskiego.
W 1976 r. objął dyrekcję i kierownictwo artystyczne nowo powstałego Teatru Na Woli, tworząc tam swoje kolejne kreacje. Były to m.in. Galileusz w "Życiu Galileusza" Bertolda Brechta, Fantazy w "Fantazym" Juliusza Słowackiego, Antonio Salieri w "Amadeuszu" Petera Shaffera. W Teatrze na Woli Łomnicki był także reżyserem, m.in. "Pierwszego dnia wolności" Leona Kruczkowskiego i "Do piachu" Tadeusza Różewicza.
W 1981 r. Łomnicki zrezygnował z dyrekcji Teatru Na Woli. Jego decyzja była konsekwencją zarówno ówczesnych wydarzeń społecznych i politycznych, jak i nieprzychylnego nastawienia zespołu aktorskiego. Do 1984 roku grał w Teatrze Polskim, gdzie wystąpił m.in. w "Ambasadorze" Sławomira Mrożka i "Zemście" Aleksandra Fredry.
W połowie lat osiemdziesiątych w warszawskim Teatrze Studio powstały jego role w "Komedii" (1985 r.), "Ostatniej taśmie" (1985 r.), "Końcówce" (1986 r.) i "Katastrofie" (1986 r.) Samuela Becketta, które prezentował także na wielu teatralnych festiwalach za granicą, wymieniany tam niejednokrotnie obok największych aktorów XX w - Lawrence'a Oliviera i Johna Gielguda.
Potem grywał gościnnie w stołecznych teatrach Studio, Powszechnym, Współczesnym, Dramatycznym, krakowskim Starym Teatrze.
Ostatnią jego teatralną rolą był Komediant Bruscon, którego zagrał gościnnie w Teatrze Współczesnym w 1990 roku w reżyserii Erwina Axera. Ostatni spektakl telewizyjny z udziałem Łomnickiego to "Stalin" wyreżyserowany przez Kazimierza Kutza w 1992 roku.
W filmie talent Łomnickiego objawił się m.in. w "Piątce z ulicy Barskiej" Aleksandra Forda (1954 r.) i "Pokoleniu" Andrzeja Wajdy (1955 r.). Łomnicki zagrał też m.in. w "Eroice" Andrzeja Munka (1958), "Ósmym dniu tygodnia" Aleksandra Forda (1958), "Bazie ludzi umarłych" Czesława Petelskiego (1959), "Zamachu" Jerzego
Passendorfera (1959), "Niewinnych czarodziejach" Andrzeja Wajdy (1960). Największą popularność przyniosła mu jednak rola Wołodyjowskiego w "Panu Wołodyjowskim" Jerzego Hoffmana i "Przygodach pana Michała" w reżyserii Pawła Komorowskiego (1969).
W ankiecie tygodnika "Polityka", przeprowadzonej w 1998 r., publiczność uznała Łomnickiego za największego polskiego aktora XX wieku. W 1996 r., z okazji 20-lecia, Teatrowi Na Woli nadano imię Tadeusza Łomnickiego.
