W pysk
"Omyłka" w reż. Wojtka Klemma w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Pisze Jacek Sieradzki w Przekroju.
Awantura w Powszechnym o gówniarski manifest i dorysowanie portretowi patrona nieprzystojnych atrybutów - w której głos zabrały też osoby raczej niewidywane w teatrze, ale jakaż to przyjemność pomoralizować i pogrzmieć - otóż awantura ta rykoszetem utrupiła to przedstawienie nieomal w chwili narodzenia. Ze swoją prowokacyjną formą i niemiłym tematem mogło posłużyć wyłącznie za dowód rozpanoszenia się chamstwa w przybytku sztuki. I tak się pod piórem rozpędzonych kaznodziejów stało. Czy słusznie? Obrazek Pawła Demirskiego i Wojtka Klemma do pastelowych nie należy.
Przy długim, chwiejącym się stole mamy swojskie pijaństwo zagryzane ogórkami, którymi biesiadnicy opluwają się w apogeum kłótni, mamy rynsztokowy język i wiszącą w powietrzu bijatykę. Z bełkotu wyłaniają się odwieczne motywy zakrapianych debat: patriotyczne (tata egzaminuje syna ze znajomości "Polaka małego", rozkwaszając mu przy okazji nos), reformatorskie (ktoś peroruje, jak urządziłby świat, jednych wypędzając, drugich zamykając, trzecich wieszając), plotkarskie (kto na kogo), a nade wszystko ksenofobiczne i antysemickie. Do ilustracji tych ostatnich służą słowa Bolesława Prusa ("Omyłka") i Marii Konopnickiej ("Mendel Gdański"), które wyjęte z kontekstu pozytywistycznej prozy i wpisane w ponadczasowy repertuar rodzimego kołtuna stają się orężem prowokacyjnego, paszkwilanckiego oskarżenia. Można zarzucić pracy niedoświadczonego reżysera mnóstwo wad: bałaganiarstwo, bezsensowne dygresje, nadmiar wątków, natręctwo powtórzeń, łopatologię. Niepodobna odmówić mu pasji flekowania najobrzydliwszych narodowych wad. Co, śmiem twierdzić, doceniłby Zygmunt Huebner, patron z pomazanego portretu, nawet gdyby z trudem przyszło mu zaakceptować prowokacyjną formę.
Na zdjęciu: scena z próby.
