Artykuły

Pan Młody

W naszej pamięci zapisał się przede wszystkim jako Pan Młody z "Wesela". Postać trochę dziwna, trochę śmieszna, człowiek poczciwego serca i takiegoż rozumu. Na ile ten wizerunek jest prawdziwy? Ci, którzy znali Lucjana Rydla, badacze jego twórczości, twierdzą, że Stanisław Wyspiański przedstawił swego przyjaciela w mocno karykaturalny, krzywdzący go sposób. Owszem, Lucjan Rydel był szczerym gadułą, ale przecież także zdolnym literatem i szanowanym obywatelem o rozlicznych zasługach i zainteresowaniach.

Urodził się w Krakowie. Syn i wnuk profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego: Lucjana Rydla - lekarza okulisty, i Józefa Kremera - filozofa. Uczył się w gimnazjach św. Anny i św. Jacka. Choć już w latach szkolnych zdradzał wyraźne ciągoty ku literaturze - pisał wiersze miłosne, powieść "Śmierć Cezara" i dramat o Twardowskim (drukowany we fragmentach w prasie) - to jednak po maturze wybrał studia prawnicze na UJ. Ukończył je w 1894 r. W tym samym roku otrzymał stypendium Akademii Umiejętności i wyjechał do Berlina, by zgłębiać tam historię sztuki i literatury. Po śmierci ojca zamieszkał w Warszawie, gdzie zaczął zarobkowo współpracować z kilkoma czasopismami, zamieszczając w nich artykuły publicystyczne i recenzje. Poznał wówczas m.in. Henryka Sienkiewicza i Elizę Orzeszkową.

Kolejne stypendium umożliwiło Rydlowi wyjazd do Paryża. Został słuchaczem renomowanych francuskich uczelni. Po powrocie do Krakowa włączył się w życie kulturalne miasta. Dzięki wrodzonemu urokowi osobistemu, niezmąconemu optymizmowi podtrzymywał szkolne i studenckie przyjaźnie, przede wszystkim ze Stanisławem Wyspiańskim, oraz nawiązywał nowe, m.in. Gabrielą Zapolska, Adolfem Nowaczyńskim, Kazimierzem Sichulskim.

W Bronowicach Małych często odwiedzał Włodzimierza Tetmajera. Przy okazji tych wizyt poznał siostrę żony gospodarza, Jadwigę Mikołajczykównę. Ślub profesorskiego syna z chłopską córką - 20 listopada 1900 r. w kościele Mariackim - stał się w Krakowie wielką sensacją towarzyską. Huczne wesele w bronowickiej chacie - natchnieniem do napisania bodaj najsłynniejszego polskiego dramatu.

Młodzi zamieszkali najpierw w Krakowie, potem w chałupie w Bronowicach Wielkich, wreszcie w dworku odkupionym od Tetmajera. Byli szczęśliwym małżeństwem. Lucjan Rydel prowadził działalność oświatową wśród chłopów, często występował publicznie (np. na pogrzebach Adama Asnyka i Heleny Modrzejewskiej), wykładał w ASP, przez pewien czas był dyrektorem Teatru im. J. Słowackiego. Dużo pisał i publikował. Wydany w 1899 r. debiutancki tomik jego poezji zilustrował rysunkami Stanisław Wyspiański. Jednak do najbardziej znanych i cenionych dzieł Rydla należą sztuki "Zaczarowane koło" i "Betlejem polskie" oraz trylogia dramatyczna "Zygmunt August".

Lucjan Rydel zmarł na zapalenie płuc 8 kwietnia 1918 r. Zostawił żonę i dwoje dzieci. Spoczął na cmentarzu Rakowickim.