Juliusz Osterwa (1885-1947) reżyser i aktor
Reduta teatru
Jeden z najlepszych i najwszechstronniejszych polskich aktorów, wybitny reżyser, teoretyk i wizjoner teatru. Juliusz Osterwa to jego artystyczny pseudonim, przyjęty za namową Leona Schillera. Naprawdę nazywał się Julian Andrzej Maluszek.
Urodził się w Krakowie. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny. Szkoły jednak nie skończył, porzucając ją dla sceny. Debiutował w 1904 r. rolą Jańcia w "Jojne Firułkes" Gabrieli Zapolskiej. Jako parodysta rozbawiał publiczność kabaretu "Zielony Balonik". W 1905 r. został zaangażowany przez Ludwika Solskiego do Teatru Miejskiego. Potem występował na scenach poznańskich i wileńskich. Od 1910 r. w Warszawie. Wielką popularność zapewniła mu rola Księcia Reichstadtu w "Orlęciu" Edmonda Rostanda w Teatrze Wielkim. Osterwa - młody, wytworny, dowcipny, pełen wdzięku - z powodzeniem wcielał się w postacie kochanków i uwodzicieli. To jednak nie zaspokajało jego ambicji. W 1915 r. na deskach Teatru Rozmaitości wyreżyserował "Wesele" Wyspiańskiego. Trwała już wtedy jednak wojna, a Juliusz Osterwa był przecież poddanym austriackim. Jako obywatel wrogiego mocarstwa został deportowany do Rosji. W dalekiej Samarze z powodzeniem kontynuował pracę artystyczną. Grał, inscenizował spektakle teatralne z polskim repertuarem. Słowacki, Wyspiański, Mickiewicz... W 1916 r. przeniósł się do Moskwy, a stamtąd do Kijowa, gdzie został kierownikiem artystycznym miejscowego Teatru Polskiego.
Po wojnie wrócił do Warszawy. W 1919 r. spełnił wreszcie swe marzenia i założył Redutę, pierwszy polski teatr eksperymentalny z własną szkołą aktorską.
Mógł odtąd bez przeszkód realizować własne wizje artystyczne. Jednym z pomysłów było zdyscyplinowanie aktorów, którym kazał nie tylko razem pracować, ale też wspólnie zamieszkać. Stawiał na słowo i wysiłek zespołowy. Swoje przemyślenia na temat sztuki zawarł w raptularzu - stu zeszytach zapisków. Proponował w nich m.in. wprowadzenie nowego nazewnictwa teatralnego. Parter widowni przemianował na dolnie, balkon na górnie itd.
Od 1925 r. siedzibą Reduty stało się Wilno (wróciła do Warszawy w 1931 r.). Osterwa reżyserował, grał główne role. Z niezmiennym powodzeniem.
W 1932 r. objął dyrekcję Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (na trzy lata), nie rezygnując jednak z działalności w Reducie. Okres okupacji spędził w rodzinnym mieście, udzielając lekcji wymowy, pisząc, przygotowując nowe sztuki. Po wojnie wrócił do pracy, zaczynając od wystawienia w Teatrze im. J. Słowackiego "Przepióreczki" z sobą w roli Przełęckiego. Po raz ostatni, już jako człowiek bardzo schorowany, pokazał się na scenie w "Fantazym" w 1946 r. Zmarł 10 maja 1947 r. Spoczął na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
