Artykuły

Wybitny poeta i dramaturg został pierwszym laureatem nowej ogólnopolskiej nagrody literackiej, której patronuje Józef Czechowicz.

Tadeusz Różewicz jest jednym z najwybitniejszych polskich poetów. Jednak dla wielu osób to nazwisko wiąże się przede wszystkim z dramatem i sztukami, które od lat są w żelaznym repertuarze polskich teatrów. Na czele z "Kartoteką", "Na czworakach" i "Białym małżeństwem". Lublin ma szczęście do spektakli różewiczowskich. Warto wspomnieć dwa z ostatnich lat - "Odchodzi" Sceny Plastycznej KUL z 2003 roku oraz "Do piachu" Teatru Provisorium i Kompanii Teatr.

Leszka Mądzika zainspirował utwór "Matka odchodzi", za który siedem lat temu Tadeusz Różewicz dostał nagrodę Nike.

Lubelski premiera "Do piachu" była w grudniu 2003 roku. To dopiero trzecia w kraju realizacja teatralna tego dramatu. Spektakl został obsypany nagrodami. Otrzymał m.in. nagrodę główną na szczecińskim festiwalu "Kontrapunkt".

- Tadeusz Różewicz nie widział naszej realizacji, ale wysyłał na spektakle swoich szpiegów, przyjaciół i rodzinę. Na przykład jego brat oglądał "Do piachu" w Teatrze Narodowym - wspomina Janusz Opryński, który wyreżyserował sztukę wspólnie z Witoldem Mazurkiewiczem. Opryński dodaje: - Raz pan Tadeusz powiedział mi przez telefon, że słyszał, iż my na scenie kury męczymy. Ja przyznałem, że kury w spektaklu biorą udział, ale mają się świetnie. Więc on zaśmiał się i odpowiedział, że pamięta, iż w lesie partyzanci mieli zawsze nie tylko kury i jajka, ale też i coś do wypicia.

Laureata Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Józefa Czechowicza "za całokształt twórczości poetyckiej" wybrało jury w składzie: prof. Jerzy Święch, prof. Stefan Sawicki i Bernard Nowak. Uroczyste jej wręczenie odbędzie się w sobotę na Zamku Lubelskim.

Nagrodę przyznają Oddział Literacki Muzeum Lubelskiego im. Józefa Czechowicza oraz lubelski oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Organizatorzy mają nadzieję, że Tadeusz Różewicz przyjedzie do Lublina i osobiście odbierze wyróżnienie. Poeta już o nim wie. - Jest mi bardzo miło, bo w jakiś sposób zaprosiłem do siebie po tylu latach Czechowicza, który był jednym z mistrzów mojego starszego brata. Poety, który zginął kilka lat po Czechowiczu w zupełnie innych okolicznościach. Bardzo się cieszę, że to dotyczy Józefa Czechowicza, który w mojej świadomości poetyckiej, kiedy już zacząłem jakieś wiersze pisać - z początku te uczniowskie, sztubackie - zaistniał już chyba w roku 1936 przez tygodnik "Pion", który brat prenumerował, a potem przez kolejne tomiki. To wszystko przez Janusza [starszy brat poety red.] do mnie dochodziło. Także to jest dla mnie bardzo wzruszające... - mówił Tadeusz Różewicz gościom z Lublina, którzy w październiku przyjechali do domu poety we Wrocławiu, aby poprosić go o przyjęcie nagrody. W trakcie spotkania Bernard Nowak podkreślał, że decyzja jury co do tego, kto ma zostać pierwszym laureatem Ogólnopolskiej Nagrody Poetyckiej im. Józefa Czechowicza, zapadła jednomyślnie.

Prof. Jerzy Święch, historyk literatury z UMCS, przewodniczący jury, powiedział wczoraj "Gazecie", że ta kandydatura była oczywista: - Różewicz w ostatnich kilkunastu latach jest bardzo aktywnym poetą. Ma ważne i stałe miejsce na naszej zmiennej scenie poetyckiej. Po śmierci Czesława Miłosza jest jedynym poetą, który poszukuje odpowiedzi na fundamentalne pytania. I dodaje: - Warto podkreślić, że coraz bardziej w ostatnim czasie w swoich utworach zbliża się do postawy religijnej i poczucia transcendencji.

Dr Wojciech Kruszewski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w laudacji na cześć Tadeusza Różewicza, którą wygłosi w trakcie sobotniej uroczystości, pisze: "Poeta posiadł tę szczególną umiejętność: nawet z językowego banału potrafi skomponować przejmujące historie, dotykając w nich istoty ludzkiego dramatu". Kruszewski przyrównuje Różewicza do najważniejszego lubelskiego poety, Józefa Czechowicza. "Obaj są (było nie było) poetami prowincji, trzymającymi się z dala od centrum giełdy poetyckiej. Otwarci na wielki świat, związani z europejską kulturą - nigdy nie zapomnieli, nie wyrzekli się swoich lubelskich czy radomszczańskich korzeni".

Bernard Nowak, pisarz i prezes lubelskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich: - Chcemy, żeby ta nagroda wyszła poza lubelskie środowisko i nabrała wymiaru ogólnopolskiego. Pamiętajmy, że Czechowicz jest nie tylko poetą regionalnym, ale również ogólnopolskim. Czas wypuścić tego poetę z lubelskiej klatki i otworzyć miasto na świat.

Uroczyste ogłoszenie Ogólnopolskiej Nagrody Poetyckiej im. Józefa Czechowicza - 24 listopada 2007 roku, godzina 17, Galeria Malarstwa Polskiego XVII-XIX wieku na Zamku Lubelskim, wstęp wolny. W trakcie uroczystości będzie można obejrzeć krótki film dokumentujący październikową wizytę w domu poety.