Artykuły

Dwie łódzkie sceny zaproszą widzów w sobotę [16 lutego] na premierowe przedstawienia najnowszych realizacji. Teatr im. Jaracza proponuje wizytę na "Balkonie" [na zdjęciu], a Teatr Nowy im. Dejmka podsuwa "Metodę Groenholm".

Obie, jakże odmienne sztuki, łączy podobna idea autorów dramatów: i Genet, i Galceran pragnęli dać portret współczesnego społeczeństwa i ludzkich zachowań w codziennych i kreowanych sytuacjach. Ciekawe, który z nich okaże się baczniejszym obserwatorem i bardziej wyrafinowanym artystą dla dzisiejszego widza w Polsce.

"Balkon", podobnie jak inne sztuki Jeana Geneta, jest ostrą satyrą obyczajową, wymierzoną przeciwko społeczeństwu mieszczańskiemu. Tutaj przebierańcy wychodzą z alkowy i zaczynają żyć nowym życiem. Królowa, Generał, Bis-kup, Sędzia - wszyscy są nieprawdziwi, ale to nie przeszkadza im stać się w zniszczonym rewolucją państwie realnymi odtwórcami przybranych ról. Tak z gości burdelu - w którym pozwalano im przebierać się w ubrania dostojników, pełnić ich funkcje, na które nie zasługiwali - stają się godnymi szacunku obywatelami, Sędziami, Królowymi, Generałami.

Nowi liderzy porewolucyjnego państwa wywodzą się z Wielkiego Balkonu, burdelu iluzji i niespełnionych marzeń. Burdel gwarantuje im satysfakcję i chwilowe spełnienie marzeń; gra nabiera tempa, kiedy sen staje się rzeczywistością. Iluzja i gra zawładną zniszczonym światem, ludzie zadowolą się nieprawdą, byle nie musieli po raz kolejny doświadczyć zła. Ucieczka od odpowiedzialności za rzeczywistość i brak konsekwencji doprowadza do koszmaru egzystencji według reguł obłudnej gry.

Jean Genet (1910 - 1986) wciąż elektryzuje widzów i czytelników na świecie. Francuski pisarz o skomplikowanym, pełnym konfliktów z prawem życiorysie, dramaturg, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli awangardy teatralnej XX wieku. Uważa się go za burzyciela i moralistę zarazem. Premiery takich sztuk jak "Balkon" czy "Parawany" doprowadziły do burzliwych skandali. Porównywano go do Villona, Beaudlaire'a i de Sade'a, a nawet przyznawano mu pierwszeństwo wśród nich.

Jego sztuki rozgrywają się jak gdyby w świecie masek, luster, przebierania się, zamiany i kradzieży osobowości, błazenady traktowanej jako tajemnica istnienia. Taki świat wyrasta z filozofii autora, dającej się sprowadzić do podstawowej myśli, że ludzie są niezdolni być samymi sobą, istnieją tylko jako fałszywe wyobrażenia, jakie mają jedni o drugich.

"Balkon" w "Jaraczu" reżyseruje Agata Duda-Gracz (córka Jerzego Dudy-Gracza, słynnego malarza), we własnej scenografii. Autorem muzyki jest Jakub Ostaszewski, a występują m.in.: Milena Lisiecka, Mariusz Witkowski, Matylda Pasz-czenko, Anna Sarna, Marek Kałużyński, Michał Staszczak, Ksawery Szlenkier, Mariusz Ostrowski.

Propozycja Teatru Nowego to sztuka dramaturga hiszpańskiego średniego pokolenia Jordi Galcerana. Sztuka wystawiana pod tytułem "Metoda Groenholm" została trzy lata temu sfilmowana przez Marcela Pineyro.

Tytułowa "metoda" to system praktycznych testów, sprawdzających predyspozycje kandydatów ubiegających się o dyrektorskie stanowisko. Ujawnia ona, że międzynarodowe koncerny w coraz większym stopniu wykorzystują osiągnięcia psychologii, ignorując przy tym moralność. W sztuce trzej mężczyźni i jedna kobieta doszli już do ostatniej, rozstrzygającej fazy selekcji. Zadania, które wykonują, ocierają się o absurd. Gra między kandydatami to walka uczuć, ambicji i zawiści. Autor pokazuje narastające napięcia i konflikty środowiska pracowników. Jest to także obraz szerzej rozumianego współzawodnictwa we współczesnym świecie, dzikiej konkurencji i walki o władzę, które rządzą społeczeństwem.

Sztuka wyreżyserowana w Madrycie przez Sergi Belbela była teatralnym hitem. Polską prapremierę w październiku ubiegłego roku wyreżyserował w warszawskim Teatrze Komedia Piotr Łazarkiewicz. W Łodzi reżyseruje (we własnej scenografii) Ireneusz Janiszewski, a występują: Bogusława Jantos, Paweł Audykowski, Marek Lipski, Łukasz Pruchniewicz.

Genet wciąż może szokować i wywołać skandal, Galceran dokonuje analizy człowieczeństwa "wessanego" przez wielkie koncerny. Czy w którymś z tych przedstawień odnajdziemy siebie?