Artykuły

Teatr Muzyczny jest od 30 lat jedynym reprezentacyjnym obiektem publicznym w mieście, służącym wielu imprezom, nie wspominając o festiwalu filmów. Potrzebuje większego wsparcia ze strony miasta, któremu dał tyle radości i pierwszy wprowadził Gdynię na mapę kulturalną Polski. Legenda Baduszkowej, świetna marka jaką wypracował Jerzy Gruza, zespół i pracownicy tego teatru oraz Maciej Korwin, starający się w zmieniającej się rzeczywistości utrzymać wysoki poziom teatru - to wielki kapitał, który trzeba chronić i wspomagać - pisze Sławomir Kitowski w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.

Gdynia, która od 1926 r. przekształcała się z wioski w piękne miasto, niczym larwa w motyla, cieszyła się wolnością zaledwie 13 lat. Zdążyła jednak w tym czasie zbudować od podstaw największy i najnowocześniejszy port na Bałtyku oraz stać się morską stolicą II RP.

Wraz z dynamicznie rosnącym modernistycznym miastem zwiększały się także potrzeby kulturalne, a wraz z nimi pojawiły się ambicje powołania stałego teatru. Władze miasta, zapatrzone w Warszawę i opinię Juliusza Osterwy, nie sprzyjały temu pomysłowi. Rozwój Gdyni pod koniec lat 30. był jednak już tak imponujący, że idea zbudowania stałej siedziby teatru mogła się ziścić za sprawą prywatnej inicjatywy.

Janina Nosarzewska-Adwentowiczowa, w dzisiejszym rozumieniu producent i mecenas kultury, mieszkająca na Kamiennej Górze, przedstawiła plan działania teatru w Domu Społecznym przy ul. Morskiej, ze sceną obrotową i widownią na 1500 miejsc (!). Obiekt miał być oddany do użytku w listopadzie 1939 r., jak pisze Joanna Puzyna w Roczniku Gdyńskim nr 18. Pl. Grunwaldzki pod Kamienną Górą w latach 30. był tylko miejscem zgromadzeń patriotycznych, o teatrze w tym miejscu nikt nie myślał.

W 1939 r. Niemcy rozpętali II wojnę światową, wymordowali i wysiedlili mieszkańców Gdyni, ukradli miasto, a w porcie założyli bazę Kriegsmarine. Dla żołnierzy i mieszkających w śródmieściu oficerów zbudowali Stadthalle - lokal rozrywkowy z przeznaczeniem na występy rewio-we, w ramach akcji "Kraft durch Freude" (Siła przez radość). Obiekt z czerwonej cegły miał pospolity kształt "stodoły", z uwagi na bardzo spadzisty dach. Nie stał jednak przy pl. Grunwaldzkim jak podają wszyscy piszący o teatrach w Gdyni. Nie mógł nawet tam stać, bowiem pl. Grunwaldzki od wschodu zamykała ulica Sienkiewicza, prowadząca prosto na Kamienną Górę. Niemcy zbudowali "stodołę" dokładnie między ulicami Sędzickiego i Sienkiewicza (czyli Goebenweg i Wrangelweg). Wiele osób pamięta ten obiekt, gdyż po wojnie był siedzibą różnych teatrów, aż do listopada 1960 r., kiedy to doszczętnie spłonął. PI. Grunwaldzki służył hitlerowcom do imprez propagandowych ze swastyką w tle.

Tuż po wojnie, jesienią 1945 r. , w "stodole" rozpoczął działalność Teatr Miejski Komedia, pod dyrekcją Heleny Hałacińskiej - jedyny wówczas teatr zawodowy na Wybrzeżu. Artystka podpadła jednak władzom i w sezonie 1946/47 dyrekcję teatru objął Iwo Gall, zmieniając jego nazwę na Teatr Miejski Wybrzeże w Gdyni. Przywiózł ze sobą zespół, m.in.: Barbarę Kraftównę, Renatę Kossobudzką, Bronisława Pawlika, czy Ludwika Benoit. Iwo Gall pracował trzy sezony w Gdyni, zrealizował tu 33 premiery i zdobył opinię najciekawszego teatru w Polsce. Po utworzeniu w sezonie 1948/49 dwóch nowych scen - kameralnej w Sopocie i Teatru Wielkiego we Wrzeszczu - zrezygnował. W 1949 r. nie pokonały go trudne warunki, jakie spotkał w Gdyni (bieda i brak wszystkiego), lecz wprowadzenie realizmu socjalistycznego. Historię Teatru Wybrzeże szczegółowo przedstawia w swoich publikacjach Mieczysław Abramowicz i "Gazeta Wyborcza" w ostatnim zeszycie "Ikony Trójmiasta".

Ciekawostką jest to, że Teatr Wybrzeże powstał w Gdyni, a Teatr Muzyczny w Gdańsku. W latach 1958-60 "stodołę" przebudowywano i unowocześniano, Teatr Wybrzeże zainstalował się więc w tymczasowej siedzibie w Gdyni przy ul. Bema 26. Była to sala Prezydium MRN, gdzie zbudowano scenę z zapleczem i widownię ze wzniesieniem. Gdy Muzyczny zaczął grać w Gdyni, do 1960 r. dzielił salę z Teatrem Wybrzeże. "Stodoła" bowiem cztery miesiące po wspomnianym remoncie, 25 listopada 1960 r., spłonęła w wyniku awarii instalacji elektrycznej.

Teatr Danuty Baduszkowej grał przy ul. Bema 20 lat. W 1978 r. twórczyni tego teatru zmarła, zdążyła jednak doprowadzić do budowy nowego, potężnego obiektu. Tak wielkiego, że gdyńscy urbaniści zdecydowali się poświęcić główną drogę dojazdową (!) na Kamienną Górę, czyli ul. Sienkiewicza, stawiając pośrodku Teatr Muzyczny opierający się wschodnim skrzydłem o ul. Sędzickiego a zachodnim o pl. Grunwaldzki.

Zanim rozpoczęto budowę, wielu pamięta z pewnością atrakcje, jakie dawał stromy stok Kamiennej Góry. Ul. Kasprowicza (równoległa do ul. Sienkiewicza) była najlepszym torem saneczkowym w Gdyni. Tego, trochę niebezpiecznego, "toru" mi nie żal, ale zamkniętej osi na Kamienną Górę bardzo. Teatr z powodzeniem mógłby przecież stać na pl. Grunwaldzkim.

Dziś ten plac jest martwy prawie cały rok, więc może ktoś zrealizuje wreszcie pomysł urządzenia tam dużego parkingu podziemnego, z niewysoką częścią naziemną i restauracjami? Już teraz taki parking jest konieczny, a co będzie po planowanej rozbudowie teatru? Dziś trudno tu zaparkować, z uwagi na rosnącą frekwencję na spektaklach, a przecież Teatr Muzyczny jest od 30 lat jedynym reprezentacyjnym obiektem publicznym w mieście, służącym wielu imprezom, nie wspominając o festiwalu filmów. Potrzebuje większego wsparcia ze strony miasta, któremu dał tyle radości i pierwszy wprowadził Gdynię na mapę kulturalną Polski. Legenda Baduszkowej, świetna marka jaką wypracował Jerzy Gruza, zespół i pracownicy tego teatru oraz Maciej Korwin, starający się w zmieniającej się rzeczywistości utrzymać wysoki poziom teatru - to wielki kapitał, który trzeba chronić i wspomagać. Podczas oglądania [spektakli] Festiwalu Teatrów Muzycznych, nie umywających się poziomem do tego, do czego przyzwyczailiśmy się w Gdyni, nasuwa się wiele refleksji...

Na zdjęciu Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni.