Artykuły

- Dosyć często wypowiadam się bardzo złośliwie o wociarzach. Wydaje im się, że jak przeczytają książkę, zaczynają wierzyć w to, że wiedzą na czym wszystko polega. Wyzłośliwiam się dlatego, bo sam dokładnie taką drogą szedłem. Wiele czasu oraz bolesnych doświadczeń potrzebowałem, żeby się okazało, że lektury i nabyta wiedza są zaledwie doskonałym wstępem - mówi reżyser PIOTR CIEPLAK.

Natalia Staszczak: Dlaczego Ionesco??

Piotr Cieplak: Tytuł tego spektaklu brzmi: "Nosorożce, czyli studium przedmiotu" - to nawiązanie do jednego z najbardziej znanych utworów tego autora. Jednakże nie gramy "Nosorożca". "Studium przedmiotu" to wiersz Zbigniewa Herberta, który stanowi motto tego spektaklu, podobnie jak dramat Ionesco. Odsyłam do treści tego wiersza, - nie będę go teraz analizował. Mogłoby się wydawać, że nazwiska tych artystów zupełnie się nie łączą. Wiersz zaczyna się jednak słowami: "najpiękniejszy jest przedmiot, którego nie ma", a Ionesco w całej swojej twórczości zajmuje się takim wyłamywaniem logiki, nawyku myślenia, wiary w to, że słowa znaczą i ogarniają rzeczywistość. Wprowadzając na scenę nosorożca, czy jakieś inne stwory, on tę powierzchowną rutynę wykopuje, podważa obliczalność, wiarę , iże słowa coś nazwą, opowiedzą. Wierzę, że Ionesco zgodziłby się z tym, że "najpiękniejszy jest przedmiot, którego nie ma". Poszukujemy tego zwierzęcia, które nie istnieje. Sądzę, że to, czym zajmują się studenci Akademii Teatralnej oraz wszyscy aktorzy, jest takim mozolnym, skazanym z resztą na porażkę, tropieniem tego nie opisywalnego przedmiotu, obwąchiwaniem go. Słowem, jest to też sztuka o teatrze i o ćwiczeniu, studiach, przedmiocie, dykcji.

N.S.: Czym według Pana powinno się różnić przedstawienie dyplomowe Wydziału Aktorskiego od każdej innej sztuki teatralnej? Czy praca ze studentami różni się czymś od pracy z doświadczonymi aktorami?

P.C.: Nie różni się niczym. Gdy jestem pytany, czym się różni praca z dziećmi i dorosłymi aktorami, też tak odpowiadam. Podobnie, jak nie widzę różnic między teatrem dla dzieci i dla dorosłych. Za każdym razem podejmuje się pracę na nowo, z nowymi ludźmi. Jasne, że z Januszem Gajosem rozmowa o tym, co jest do zrobienia, jest inna od rozmowy z dzieckiem, które za chwilę wystąpi na scenie. Trzeba używać innych słów, posługiwać się innymi kategoriami. Jednak temat, pytania, trudność są zawsze takie same. Oczywiście to się różni pewnymi technicznymi, rzemieślniczymi kwestiami, ale niczym istotnym.

N.S.: Czy, pracując nad dyplomem, czuje się Pan bardziej reżyserem czy pedagogiem?

P.C.: To się łączy. Jestem świadomy tego, że czasami robię szersze dygresje, które nazywam: "uwaga, uwaga, za chwilę będzie złota myśl" i wtedy dzielę się pewnymi prawidłami, czy zasadami teatru w ogóle. Ale to jest zupełnie poboczna rzecz. Jestem reżyserem, ale moja praca ma wymiar pedagogiczny, choćby w takim sensie, że studenci patrzą na mnie, widzą jak się zachowuję, jak zmieniam zdanie, jak prowadzę próby - to jest najlepsza nauka: poprzez zbieranie doświadczenia.

N.S.: Studiował Pan w Akademii Teatralnej na Wydziale Wiedzy o Teatrze, następnie w Krakowie skończył Pan reżyserię. Czy, pracując w swoim zawodzie, odcina się Pan od teoretycznego WOT-u?

P.C.: Dosyć często wypowiadam się bardzo złośliwie o wociarzach. Wydaje im się, że jak przeczytają książkę, zaczynają wierzyć w to, że wiedzą na czym wszystko polega. Wyzłośliwiam się dlatego, bo sam dokładnie taką drogą szedłem. Wiele czasu oraz bolesnych doświadczeń potrzebowałem, żeby się okazało, że lektury i nabyta wiedza są zaledwie doskonałym wstępem. Nigdy nikomu przeczytanie przeczytane książki nie zaszkodziły, ale poniżej tego jest jeszcze taki cały, nieskończony podkład naszych własnych doświadczeń, emocji, pamięci, które są przecież prawdziwym żywiołem teatru. Odcinanie tej głowy od brzucha jest śmiertelnie niebezpieczne.