Artykuły

12 listopada 1949 - W Łodzi inauguruje działalność Teatr Nowy premierą {#re#7383} "Brygady szlifierza Karhana"{/#} w reżyserii zespołowej pod kierunkiem Jerzego Merunowicza.

Młody zespół pod wodzą Kazimierza Dejmka i Janusza Warmińskiego zadeklarował pracę w programie kolektywnym, jako ideową alternatywę wobec marazmu i zepsucia teatrów, tkwiących jeszcze w klimacie minionej epoki. Inauguracyjna premiera miał zatem stanowić żywy manifestu teatralnego socrealizmu, realizowanego konsekwentnie, tak na poziomie procesu twórczego, jak formy i treści przedstawienia. "Brygada..." doskonale realizowała założenia "sztuki produkcyjnej", której celem było ukazanie nowego bohatera w nowym środowisku. W odtworzonej z drobiazgowym weryzmem rzeczywistości fabryki działał kolektyw, który wypierał mieszczańskiego bohatera indywidualnego. Sprawy załogi, problemy produkcji i ideologicznej świadomości robotników zajęły miejsce przeżyć osobistych, dylematów moralnych czy uczuciowych perypetii.

"Na pewno wielu będzie się zastanawiać nad tym, dlaczego właśnie tą sztuką otwieramy działalność Teatru (...) Odpowiedź na to pytanie jest właściwie bardzo zwyczajna: - Uważamy się za współbudowniczych ustroju socjalistycznego, chcemy stanąć w jednym szeregu z robotnikami, a może w przyszłości obok przodowników pracy (...) W okresie wielkich przemian społecznych i politycznych, chcemy naszym repertuarem pomóc ludziom pracy w przemianie psychicznej, przyspieszyć ten proces w nich - i w nas samych. - Będziemy wszystko czynili, co tylko leży w naszej mocy, ażeby Teatr Nowy był teatrem na wysokim poziomie ideologicznym i artystycznym, ponieważ będziemy pracować i grać dla ludzi pracy, dla klasy robotniczej. - Chcąc uczyć innych - sami musimy się uczyć i przełamywać, musimy - pracując dla socjalizmu - pracować wytrwale nad sobą, kształcąc naszą świadomość i pogłębiając zasób wiedzy fachowej. - Nie wybieramy sztuki z tzw. wielkiego repertuaru, ponieważ w obecnym etapie rozwoju naszego państwa uważamy, że wielki repertuar stanowią sztuki w rodzaju "Brygady szlifierza Karhana" - sztuki odkrywcze tak pod względem formy jak i treści, sztuki których problemy dorastają do wielkości naszych czasów, a ich treść i przedstawiane w niej konflikty pomagają ludziom w ich codziennej pracy, w rozwiązywaniu nurtujących ich problemów, w wyzwalaniu się z kompleksów nabytych w okresie kapitalistycznej gospodarki, w wyrabianiu w sobie nowego stosunku do życia, do ludzi i do pracy" ("Od zespołu do widza", Program Państwowego Teatru Nowego w Łodzi, Łódź 12 XI 1949).