Produkcyjniak jako sztuka
Na premierę 'Brygady szlifierza Karhana' Teatr Nowy w Łodzi zaprasza 12 listopada. Po 59 latach od prapremiery.
Reżyser Remigiusz Brzyk prowadzi próby "Brygady szlifierza Karhana". Premiera spektaklu łódzkiego Teatru Nowego zaplanowana jest na 12 listopada. Dokładnie w 59 lat od premiery tego tytułu, którą otwierał podwoje Teatr Nowy.
Pierwszą różnicą są czasy, w jakich grany był i w jakim czasie będzie grany produkcyjniak Vaska Kani. Drugą - miejsce premiery. Wówczas grano na scenie teatru, tym razem widzowie zostaną zaproszeni do dawnego Domu Kultury Kolejarza, przy ul. Andrzeja Struga 90.
12 listopada 1949 roku "Brygadę" pokazano w reżyserii zespołowej pod kierunkiem Jerzego Merunowicza. Młody zespół pod wodzą Kazimierza Dejmka i Janusza Warmińskiego zadeklarował pracę w programie kolektywnym, jako "ideową alternatywę wobec marazmu i zepsucia teatrów, tkwiących jeszcze w klimacie minionej epoki".
Inauguracyjna premiera miała stanowić żywy manifest teatralnego socrealizmu, realizowanego konsekwentnie, tak na poziomie procesu twórczego, jak formy i treści przedstawienia. "Brygada..." doskonale realizowała założenia "sztuki produkcyjnej", której celem było ukazanie nowego bohatera w nowym środowisku.
W odtworzonej z drobiazgowym weryzmem rzeczywistości fabryki działał kolektyw, który wypierał mieszczańskiego bohatera indywidualnego. Sprawy załogi, problemy produkcji i ideologicznej świadomości robotników zajęły miejsce przeżyć osobistych, dylematów moralnych czy uczuciowych perypetii.
"Na pewno wielu będzie się zastanawiać nad tym, dlaczego właśnie tą sztuką otwieramy działalność Teatru (...). Odpowiedź na to pytanie jest właściwie bardzo zwyczajna: Uważamy się za współbudowniczych ustroju socjalistycznego, chcemy stanąć w jednym szeregu z robotnikami, a może w przyszłości obok przodowników pracy" - pisali artyści w programie premiery.
Podobnie jest teraz: wielu zastanawia się, dlaczego tą sztuką inauguruje swoją dyrekcję artystyczną w Teatrze Nowym Zbigniew Brzoza. Dyrektor twierdzi, że sztuka nie będzie ani pastiszem, ani parodią tamtego spektaklu.
- Po lekturze tego tekstu, wraz z reżyserem zdaliśmy sobie sprawę, że jest to tekst, przez który można czytać i współczesność - mówi Brzoza.
Teatr podpiera się anegdotą, która ma umocnić w trafności wyboru. Dzisiejsze normy pracy świetnie charakteryzuje taki oto dowcip - dowodzi teatr: Pracownik o siódmej wieczorem wychodzi z biura. Szef pyta: - Bierzesz sobie pół dnia wolnego? - Nie, idę na obiad.
"Drapieżna rywalizacja na rynku pracy, "wyścig szczurów" - współczesna zawodowa codzienność. Zdumiewa, jak aktualnie wpisuje się w te problemy produkcyjniak Vaška Kani "Brygada szlifierza Karhana", którego prapremiera miała miejsce 59 lat temu" - przekonuje na stronie internetowej Teatr Nowy.
Akcja sztuki dzieje się w fabryce Sokołowa, wyrabiającej motory Diesla. Konflikt dramatyczny wyrasta ze ścierania się "starego" z "nowym". Starzy pracownicy szanują się w robocie, przestrzegają żelaznych norm pracy, występują wrogo przeciw ruchowi współzawodnictwa i nie dopuszczają do sekretów zawodowych młodszych praktykantów szlifierskich, obawiając się, że ci - po wykorzystaniu ich doświadczenia - dojdą do lepszych wyników pracy i "wygryzą" ich z fabryki.
59 lat temu "Brygadę" zagrano blisko 150 razy. Jak będzie tym razem? 59 lat temu na scenie wystąpili m.in.: Józef Pilarski, Kazimierz Dejmek, Wacław Kowalski, Stanisław Łapiński, Halina Billing, Bohdana Majda, Gustaw Lutkiewicz, Barbara Rachwalska, Janusz Warmiński. Kto teraz? Dariusz Kowalski, Michał Bieliński. Monika Buchowiec, Beata Kolak, Mirosława Olbińska, Kamila Salwerowicz, Zuzanna Wierzbińska, Katarzyna Żuk, Marek Cichucki, Dymitr Hołówko, Krzysztof Pyziak, Grzegorz Sobota, Sławomir Sulej, Ksawery Szlenkier, Bartosz Turzyński, Wojciech Walasik. Scenografię zaprojektowała Justyna Łagowska.
59 lat temu socjalizmem walczono z kapitalizmem. A teraz? Okaże się niebawem.
W podobnym terminie (7 listopada) "Nowy" zaprosi na jeszcze jedną premierę - "Stawrogina" według Dostojewskiego w reżyserii Natalii Korczakowskiej. Będzie to monodram Piotra Głowackiego.
