Wrocław. Teatr Kamińskiej i Rotbauma przywołany na wystawie
Historię nieistniejącej już żydowskiej sceny teatralnej i jej wybitnych artystów - Idy Kamińskiej i Jakuba Rotbauma - przywołuje wystawa w Muzeum Miejskim Wrocławia
- To była inna scena: bajkowa, kolorowa, daleka od obowiązującego wówczas socrealistycznego stylu. Grano w jidysz, ale nie było to dla widzów przeszkodą - mówi Anna Nowak, kuratorka wystawy.
Żydowskiej scenie na Dolnym Śląsku do tej pory nie poświęcono żadnej monografii. Tematem zajęły się autorki wystawy związane z Zakładem Studiów Żydowskich Uniwersytetu Wrocławskiego. Udało im się dotrzeć do archiwów rozproszonych po różnych instytucjach i zrekonstruować historię teatru.
Zaraz po wojnie aktorzy ocaleni z Holokaustu i repatrianci z dawnych kresów Rzeczpospolitej objeżdżali ze spektaklami cały Dolny Śląsk. W sezonie dawali ponad 100 przedstawień dla ok. 60 tys. widzów. - Żydowska spółdzielnia pracy podarowała im autobus. Wozili nim kostiumy i dekoracje - opowiada Joanna Lisek, współautorka wystawy. W muzeum ustawiono autobus "ogórek" - podobnym artyści pokonywali tysiące kilometrów.
Teatrowi potrzebna była scena, dlatego Żydzi powołali specjalny komitet, który zajął się zbieraniem pieniędzy na jej budowę. Na wystawie przeczytamy odezwy wzywające społeczność żydowską do ofiarności, zobaczymy specjalne wydrukowane cegiełki datki. Teatr był gotowy w 1949 roku, nadano mu imię aktorki Ester Rachel Kamińskiej. W specjalnie zaaranżowanej na potrzeby ekspozycji sali kinowej obejrzeć można archiwalny film z tej uroczystości.
Zobaczymy też zdjęcia ze spektakli, projekty dekoracji i kostiumów Aleksandra Jędrzejowskiego i Jadwigi Przeradzkiej. Na ich podstawie odtworzono dekorację do sceny jarmarku w najsłynniejszym przedstawieniu Jakuba Rotbauma "Sen o Goldfadenie". Poetycko-muzyczny spektakl inspirowanym był twórczością Abrahama Goldfadena, dramaturga czerpiącego z żydowskiego folkloru.
Autorki wystawy zrekonstruowały gabinet Rotbauma w jego wrocławskim mieszkaniu, odnalazły też wywiad, którego udzielił Polskiemu Radiu. Rotbaum początkowo kierował teatrem żydowskim, później był kierownikiem artystycznym Teatru Polskiego we Wrocławiu. Malarz i reżyser, zaprzyjaźniony z Chagallem, Barraultem, Tuwimem. W roku 1968 z powodu antysemickiej nagonki porzucił pracę w Polsce. Do śmierci mieszkał jednak we Wrocławiu. Wielka postać tej sceny to Ida Kamińska. Prowadziła teatry żydowskie w Łodzi i Wrocławiu. Była też pierwszą polską aktorką nominowaną do Oscara za najlepszą rolę kobiecą - pani Lautman w czechosłowackim filmie "Sklep przy głównej ulicy" (1966). W roku 1968 wyjechała z Polski, w tymże roku Żydzi stracili budynek we Wrocławiu. Dziś działa tu Scena Kameralna Teatru Polskiego.
Wystawa
"Teatr Żydowski na Dolnym Śląsku w latach 1946-1968", wystawa w Muzeum Miejskim Wrocławia
