Artykuły

Po pokazanym na wiosnę świetnym "Irydionie" poniedziałkowy Teatr TV przedstawił nam równie udany spektakl "Nie-boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego w reżyserii Zygmunta Hübnera.

Przedstawienie zrealizowane dużo wcześniej wreszcie doczekało się premiery. "Nie-boska" jest utworem dość często pojawiającym się na naszych scenach, tym większą zatem ciekawość budzi telewizyjna jego wersja.

Wydaje się, że Zygmunta Hübnera zafrapowały przede wszystkim dwie rzeczy - romantyczny rodowód dramatu oraz zderzenie "wybitnych osobowości reprezentujących przeciwstawne idee.

Otrzymaliśmy więc widowisko bardzo piękne od strony formalnej, będące jak gdyby kwintesencją romantycznej estetyki - zwłaszcza w części pierwszej. Znalazły się tu wszystkie niemal romantyczne akcesoria, tworzące specyficzny nastrój epoki i wierne jej stylistyce: dziki krajobraz, tajemnicze mgły, symboliczny orzeł, zjawa przemieniająca się z pięknej dziewczyny w upiorne truchło itd. itp. W takiej scenerii rozgrywa się osobisty dramat hrabiego Henryka-poety, lubującego się w dramatyzowaniu swego życia kosztem najbliższych.

Kres temu etapowi biografii hrabiego Henryka kładzie wybuch rewolucji i śmierć żony. Henryk z poety staje się wodzem. Wodzem świata, któremu lud wydał walkę, świata skazanego na zagładę.

Prowadzi nas teraz reżyser tropami hrabiego Henryka przez obóz rewolucjonistów, ukazuje okrucieństwo i bezwzględność zbuntowanego tłumu, jego gwałtowność i determinację, ale bez zbędnego epatowania widza tymi scenami.

Toteż najsilniejszym akcentem dalszej części spektaklu czyni Hubner spotkanie dwóch przeciwników - Pankracego i hrabiego Henryka. Starcie odmiennych postaw, przeciwstawnych racji, wreszcie różnych światów z zakodowanymi jakże innymi doświadczeniami staje się pojedynkiem idei. Hrabia Henryk wie, że jego świat musi ulec zagładzie, że za winy popełniane przez wieki, lud każe sobie krwawo zapłacić, ale czy na zgliszczach, czy z krwi i nienawiści można zbudować świat nowy, szczęśliwy i sprawiedliwy?

Takie wątpliwości trudno rozwiać, a twórcy telewizyjnego spektaklu każą się nad tym zastanowić.

Jerzy Zelnik - hrabia Henryk i Marek Walczewski - Pankracy rozegrali tę scenę znakomicie. Byli godnymi siebie przeciwnikami, stojącymi po dwóch stronach okopów, ale zafascynowanymi mimo to swymi osobowościami, obydwaj obdarzeni intelektem i potrafiący wnikliwie analizować sytuację zdają sobie sprawę z przełomowego znaczenia wydarzeń, w których uczestniczą. Jerzy Zelnik stworzył ciekawą rolę jako hrabia Henryk, potrafił pokazać przejmująco i wiarygodnie zarówno dramat osobisty jak i osamotnienie wodza, rozczarowanego postawą członków swego obozu, których nie stać żyć z godnością, ani umrzeć z honorem.

Ciekawie potraktowane zostały również postacie Pankracego - kolejna świetna rola Marka Walczewskiego - i Leonarda (Jerzy Radziwiłłowicz), ukazanych jako zupełnie odmienne typy, różniące się przede wszystkim pojmowaniem samej rewolucji. Pankracy to człowiek o szerszym polu widzenia, starający się zrozumieć złożoność dokonujących się przemian, natomiast Leonard to osobnik twardogłowy, bezwzględny, przepełniony nienawiścią do przeciwników.

W przedstawieniu Zygmunta Hübnera bardzo wyraziście potraktowana została scena finałowa - śmierci Pankracego, w której umiera on rażony wizją Chrystusa ze słowami "Galilaee vicisti!" - Galilejczyku zwyciężyłeś. Ale Leonard odchodzi, odchodzi nie pojąwszy nic z tej przestrogi, ze śmierci wodza, któremu w ostatniej chwili życia dane było zrozumieć do kogo należą rządy światem i ludźmi, odchodzi ani zdumiony, ani poruszony, taki sam jak był przedtem.

Warto zwrócić uwagę, że spektakl zrealizowany został w naturalnych wnętrzach i plenerach m. in. w pałacu w Krzeszowicach, w ruinach i w sąsiedztwie zamku w Ogrodzieńcu, co nadało przedstawieniu szczególnej aury. Udana scenografia była dziełem Lidii i Jerzego Skarżyńskich, muzykę opracował Bogdan Mazurek.

Poza wymienionymi aktorami udział wzięli liczni artyści krakowscy m. in. Anna Dymna - Żona oraz Jerzy Trela, Wiktor Sadecki i inni.