Jakoś nie padało
Ani nie oddano w pełni intryg i perypetii postaci, ani nie postawiono żadnej tezy, z którą można by dyskutować - o "Burzy" w reż. Aleksandra Maksymiaka w Opolskim Teatrze Lalki i Aktora pisze Monika Leonowicz z Nowej Siły Krytycznej.
Zmierzenie się z Szekspirem zawsze jest dla twórcy przedstawienia wyzwaniem. Jakkolwiek twierdzenie to nie brzmiałoby banalnie, otwiera alternatywę: albo, albo. Albo przedstawienie uniesie wielkość pierwowzoru, albo i nie. Czy "Burza" w Teatrze Lalki i Aktora wychodzi obronną ręką?
Otwierający pięćdziesięciominutowy spektakl monolog Prospera (Andrzej Mikosza) zawiązuje akcję oraz przedstawia główną postać, siłę sprawczą dalszych wydarzeń. Oto stoi przed nami człowiek cierpiący, bo zdradzony przez brata, który odbiera mu tron prawowitego władcy Mediolanu. Zawiedziony i zdetronizowany władca nad wszystko pragnie sprawiedliwości i dopnie jej, lecz tylko na gruncie literackich poczynań, czyli tam, gdzie można wszystko, gdzie kreacja nie ma granic, a dla wyobraźni ograniczeniem może być tylko ona sama. Jawa zaczyna mieszać się ze snem, nic przeto dziwnego, że w takim układzie życie ludzkie będzie tylko "chwilą jawy między dwoma snami". Metaforyczne układanie naprzeciw siebie luster jawy i snu znajduje odniesienie w prostej scenografii, gdzie pojawiają się raz po raz dwa ekrany na kształt zwierciadeł. Dopełnieniem oniryczności przedstawienia jest w dużej mierze muzyka skomponowana przez Zbigniewa Karneckiego.
Żądny zemsty Prospero (jego imię znaczy: sprzyjające szczęście) siłą własnej woli wywołuje tytułową burzę tylko po to, aby w jedno miejsce zgromadzić swoich przeciwników. Sztuka i literatura jako pole potencjalnych rozgrywek otwierają dyskusję o sile poetyckiego słowa, które ma moc sprawczą. Pierwiastki woluntaryzmu i kreacjonizmu pojawiają się w przedstawieniu Aleksandra Maksymiaka - reżysera i scenografa - tu i ówdzie, nie przeradzając się jednak w jakąś większą dominującą całość myślową. A szkoda, bo przecież Szekspir ukazuje tutaj uniwersalny, metatekstowy problem, o którym tak pisze Rene Girard w "Szekspirze. Teatrze zazdrości":
"Literacka zemsta Prospera spala na panewce (). Sztuka jest wymyślonym polem bitewnym, gdzie dramatopisarz wygrywa revanche, którego nie dostarczyło rzeczywiste życie".
W opolskim spektaklu wszystko wypada poprawnie, a więc nic nie zachwyca. Nihil novi sub sole. Szekspir w gęstej marynacie. Brakowało nie tylko scenicznego akcentu, ale także przykuwającej i dominującej roli aktorskiej. Najciekawszą postać wykreował bodaj Tomasz Szczygielski, wcielając się w rolę Kalibana (istotę na poły ludzką, na poły zwierzęcą), ale momentami można było odnieść wrażenie, że tylko dlatego, iż jest to jedna z najbardziej interesujących postaci tego tekstu w ogóle.
Jeśli twórca zachowuje w swoim spektaklu oryginalny tytuł sztuki, to odbiorca ma prawo sądzić, że Szekspira trochę nań skapnie. Okazuje się jednak, że niekoniecznie. Autor opolskiego przedstawienia, reżyser i scenarzysta - Aleksander Maksymiak - miotał się między dwiema przeciwnymi opcjami: albo ograniczyć fabułę, przy jednoczesnym wypreparowaniu najważniejszych motywów w szekspirowskiej "Burzy" z korzyścią dla tych ostatnich, albo przestawić w pełni fabułę i intrygi, rezygnując jednak z dokopywania się do głębszych pokładów. Twórca wybrał jednak trzecią opcję, czyli połączenie dwu poprzednich, ale zawarcie w zaledwie pięćdziesięciu minutach spektaklu najistotniejszych wątków fabularnych szekspirowskiej sztuki wraz z chęcią przenikliwego wejrzenia w poruszane problemy władzy, zdrady, manipulacji zaowocowało w tym przypadku dużym ślizganiem się po powierzchni proponowanych problemów. W zasadzie więc ani nie oddano w pełni intryg i perypetii postaci, ani nie postawiono żadnej tezy, z którą można by dyskutować, nie wydobyto żadnego akcentu, do końca nie zarysowano charakteru żadnej postaci.
"Burza"? Niby była ale jednak jakoś nie padało.
