Żywot arcymistrza donosu
Świetny nauczyciel, wychowawca wielu pokoleń młodzieży i wzięty poeta - to oficjalny żywot wrocławskiego pedagoga. Mniej oficjalnie, bezcenny kapuś Urzędu Bezpieczeństwa, zwerbowany już jako nastoletni chłopak. - Podjąłem się napisania o nim sztuki, ale tylko pod warunkiem, że w spektaklu nie padnie jego prawdziwe nazwisko - tłumaczy Cezary Harasimowicz, autor spektaklu "Tajny współpracownik", na której premierę zaprasza dziś o 20.20 telewizyjna Scena Faktu.
Świetny nauczyciel, wychowawca wielu pokoleń młodzieży i wzięty poeta - to oficjalny żywot wrocławskiego pedagoga. Mniej oficjalnie, bezcenny kapuś Urzędu Bezpieczeństwa, zwerbowany już jako nastoletni chłopak.
Prawdziwy gwiazdor donosu, który nie cofnął się przed największą podłością. Ubecy byli dumni, że mają w swojej stajni młodzieńca, który bez wahania zadenuncjował rodzonego brata, żołnierza AK, i osobiście nakłonił go do zeznań.
Dzięki pomocy gimnazjalisty, następnie studenta i nauczyciela PRL-owski reżim wykonał wiele wyroków śmierci, wpakował za kratki batalion niewinnych ludzi i przez długie lata uprzykrzał żywot kolegom pilnego "bezpieczniaka". On o tym wszystkim pisał w swoich wierszach i nikt się nigdy nie połapał, że to strofy oparte na faktach. - Ale on nie żyje od prawie 30 lat. Umarł na atak serca tuż po wprowadzeniu stanu wojennego. Podjąłem się napisania o nim sztuki, ale tylko pod warunkiem, że w spektaklu nie padnie jego prawdziwe nazwisko - tłumaczy Cezary Harasimowicz, autor spektaklu "Tajny współpracownik", na której premierę zaprasza dziś o 20.20 telewizyjna Scena Faktu.
Nazwisko nie pada, za to pseudonimy operacyjne "Małachowski" i "Michał" są jak najbardziej prawdziwe. Kto ma ochotę, z łatwością ustali, że tytułowy TW Mietek Białas w realu nazywał się Czesław Białowąs. W głównej roli zobaczymy debiutanta, studenta warszawskiej Akademii Teatralnej, Mateusza Banasiuka. Obok niego brawurową kreację radzieckiego podpułkownika Trochimowicza, szefa siepaczy z UB, stworzył Cezary Żak. - To facet, dla którego każda metoda jest dobra, by dojść do celu. Szczególnie ulubił sobie młodego współpracownika. Moim zdaniem czuł do niego miętę. Ale to tylko moje przypuszczenia, w dokumentach nie ma o tym wzmianki. Wynika z nich, że czuł się raczej opiekunem podrostka i dążył do tego, by łączyła go z nim relacja ojciec - syn - wyjawia Żak, który na potrzeby roli pobierał lekcje rosyjskiego. - Ciotka rusycystka nauczyła mnie, jak mówić po polsku z silnym akcentem, umiejętnie wplatając rosyjskie słowa - tłumaczy aktor.
Krzysztof Lang, reżyser ponad 70-minutowej opowieści o superkapusiu, nie zamknął akcji "Tajnego współpracownika" w telewizyjnym studiu. Fabuła rozgrywa się w naturalnych lokalizacjach, m.in. w dawnej siedzibie stołecznego Instytutu Weterynarii, która tutaj "gra" gmaszysko Urzędu Bezpieczeństwa. - Jestem filmowcem i przy tej robocie myślałem kategoriami filmowymi - wyjaśnia Lang. Plenery ujęte w szerokich planach, malownicze wsie, do których dociera Białas, by wyszukiwać kolejnych AK-owskich "bandziorów", przedwojenne dworki, w których żyją przyszłe ofiary donosiciela i zbliżenia na twarze oprawców sprawiają, że "Tajny współpracownik" spokojnie zagrałby na kinowym ekranie. - Na mój film trzeba poczekać do jesieni. Mam nadzieję, że warto - kusi Lang.
Jednak zawiedziony będzie ten, kto po obejrzeniu dzisiejszego spektaklu w Jedynce spodziewa się wielkiego dramatu z historią w tle. Fabuła "Miłość na wybiegu" ukaże drugie, Jekyllowskie oblicze reżysera. - Jestem specem od komedii romantycznych, prekursorem tego gatunku w Polsce - mówi Lang, który już w 1991 r. nakręcił "Papierowe małżeństwo" z Joanną Trzepiecińską i Garym Kempem w rolach głównych. Spodziewamy się, że "Miłość na wybiegu" będzie utrzymana w podobnym, miłym i przyjemnym tonie.
Dla równowagi jeszcze w tym roku Lang przedzierzgnie się w producenta spektaklu telewizyjnego o Januszu Szpotańskim (1929-2001), autorze "Cichych i gęgaczy"; rzecz wyreżyseruje Ryszard Bugajski.
