Artykuły

3 kwietnia mija 160 lat od śmierci Juliusza Słowackiego, autora m.in. "Kordiana", "Balladyny", "Króla Ducha". W tym roku we wrześniu przypada też inna okrągła rocznica - 200. rocznica urodzin poety. W styczniu Sejm ogłosił bieżący rok Rokiem Słowackiego.

Juliusz Słowacki (na zdjęciu) przyszedł na świat w Krzemieńcu 4 września 1809 roku. Jego ojciec, Euzebiusz Słowacki, był profesorem literatury polskiej w Liceum Krzemienieckim oraz na Uniwersytecie w Wilnie. Po jego śmierci Juliusza wychowywała matka, Salomea z Januszewskich, która w 1818 roku poślubiła doktora Augusta Becu. Matka przyszłego poety prowadziła salon literacki, dzięki czemu Juliusz miał w dzieciństwie i wczesnej młodości kontakt z ówczesną elitą intelektualną, zwłaszcza z kręgu Uniwersytetu Wileńskiego. Tym sposobem poznał m.in. Adama Mickiewicza przed jego wyjazdem z Litwy.

W 1885 roku Juliusz Słowacki rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wileńskim. W okresie nauki w Wilnie poznał m.in. Joachima Lelewela, braci Śniadeckich i ich siostrę - Ludwikę, która była pierwszą wielką miłością młodego poety. W lutym 1829 roku Słowacki przeniósł się do Warszawy, gdzie rozpoczął pracę w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Po wybuchu powstania listopadowego, 9 stycznia 1831 r., podjął pracę w powstańczym Biurze Dyplomatycznym księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. 8 marca udał się z misją dyplomatyczną Rządu Narodowego do Londynu.

W czasie powstania listopadowego Słowacki zdobył sobie pewną popularność jako autor wierszy powstańczych, m.in "Hymnu" oraz "Ody do wolności", a w 1830 roku anonimowo opublikował utrzymaną w stylu byronowskim, powieść poetycką "Hugo". Właściwym debiutem Słowackiego były jednak wydane dwa lata później dwa tomy "Poezji", w których znalazły się tragedie "Mindowe" i "Maria Stuart" oraz pięć powieści poetyckich - m.in. "Mnich", "Arab", "Żmija", "Jan Bielecki". Utwory te przyjęto jednak chłodno, uznając je za naśladownictwo Szekspira, Byrona i Mickiewicza.

Jak pisze Jan Zieliński, autor nowej biografii Juliusza Słowackiego, która w czerwcu ukaże się nakładem wydawnictwa WAB, Słowacki był rentierem - przysyłane przez matkę pieniądze umiejętnie pomnażał, inwestując je na paryskiej giełdzie, m.in. w akcje kolei lyońskiej. Pozwoliło mu to zyskać pewną niezależność finansową, wszystkie swoje dzieła wydawał własnym sumptem.

W 1831 roku Słowacki wyjechał do Drezna, a następnie - w misji dyplomatycznej - do Paryża i Londynu. Od grudnia 1932 do lutego 1836 przebywał w Genewie, dokąd wydelegowany został przez środowisko paryskiej emigracji polskiej, aby dopilnować wybicia medali upamiętniających powstanie listopadowe. Jak pisze Zieliński, Słowacki miał z powodu tych medali całą masę kłopotów.

Doszło do tego, że musiał przemycać cały ich transport przez granicę francusko-szwajcarską, prawdopodobnie dofinansował całe przedsięwzięcie z własnych środków.

Nad Jeziorem Genewskim Słowacki wydał trzeci tom swoich wierszy, przeżył też miłość do Marii Wodzińskiej. W roku 1838 wyruszył w podróż po Włoszech, Grecji, Egipcie, Palestynie i Syrii, którą opisał w "Podróży do Ziemi Świętej". Po powrocie do Paryża Słowacki związał się na krótko z Kołem Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego, z którym jednak wkrótce zerwał, aby rozwijać własną doktrynę filozoficzną. Jej założenia zawarte zostały m.in. w traktacie "Genezis z Ducha", który powstał latem 1844 r.

Nowa biografia Słowackiego pt. "SzatAnioł" pióra Jana Zielińskiego, wydobywa mało znane fakty z życia osobistego Słowackiego. Wiadomo, że przeżył on kilka wielkich miłości, jednak biografowi trudno się doszukać w życiorysie poety śladów jakiegoś dłuższego związku z kobietą. Zieliński podejrzewa, że Słowacki najbliżej był z księżniczką Charlottą Bonaparte - włosko-francuską arystokratką, prowadzącą w Rzymie słynny salon literacki. Słowacki poznał ją jako wdowę i prawdopodobnie był ojcem jej dziecka, przy którego urodzeniu Charlotta zmarła. Słowacki był bardzo dyskretny, jeżeli chodzi o ten związek, jednak jego ślady można znaleźć m.in. w listach do matki.

Nieco bulwersujące ze współczesnego punktu widzenia może być przywiązanie Słowackiego do morfiny, która w owym czasie uchodziła za środek łagodzący dolegliwości gruźlików. Zieliński odnajduje jednak pewne poszlaki, że Słowacki podczas swego młodzieńczego pobytu w Londynie nie tylko próbował uprawiać boks, ale odwiedzał też chętnie palarnie opium, których w prowadzących handel z Chinami XIX-wiecznej Anglii było wiele.

Mimo że gruźlica, na którą Słowacki cierpiał od dziecka podkopała jego zdrowie, poeta wyruszył w 1848 roku do Wielkopolski, by wziąć udział w powstaniu, jednak zamierzeń swych nie zrealizował. Wtedy też ostatni raz spotkał się z matką we Wrocławiu. Rok później - 3 kwietnia 1849 roku - poeta zmarł w Paryżu na gruźlicę.

Z bogatej twórczości Słowackiego najbardziej znane są dramaty "Kordian" (1834), "Balladyna" (1839), "Mazepa" (1840), "Lilla Weneda" (1840), "Sen srebrny Salomei" (1844), poemat dygresyjny "Beniowski" (1841), poemat "Król-Duch" oraz wiersze m.in. "Grób Agamemnona", "Testament mój".

9 stycznia na warszawskim Zamku Królewskim oficjalnie zainaugurowano uchwalony przez sejm rok Juliusza Słowackiego. W programie obchodów są m.in.: wystawa "Słowacki - Beniowski" w warszawskim Muzeum Literatury, inscenizacje dramatów poety, cykl seminariów i konferencji. W Krzemieńcu - rodzinnym mieście Słowackiego - zostanie odsłonięty pomnik poety.