Artykuły

Opera Bałtycka wystawi "Eugeniusza Oniegina" Piotra Czajkowskiego. Zaplanowana na jutro premiera będzie zarazem okazją do obchodów 30-lecia pracy artystycznej Marka Weissa, jednego z najbardziej twórczych reżyserów, który oddał swój talent teatrowi operowemu. Debiutował jednak jako reżyser teatralny, wystawiając w 1978 roku "Troilusa i Kressydę" Szekspira w Teatrze Narodowym w Warszawie.

Dorobek artystyczny Marka Weissa to kilkadziesiąt inscenizacji operowych zrealizowanych na polskich i zagranicznych scenach. Jako reżyser operowy debiutował w 1981 roku w Operze Wrocławskiej, gdzie wystawił "Manekiny" Rudzińskiego. W warszawskim Teatrze Wielkim, będąc przez wiele lat głównym reżyserem, przygotował pamiętne premiery "Turandota" Pucciniego, "Makbeta", "Aidy" i "Traviaty" Verdiego. W Operze Wrocławskiej podziwiano m.in. jego "Antygonę" i "Skrzypka na dachu" wystawione w Hali Ludowej oraz "Czarodziejski flet", a ostatnio "Wesele Figara". W poznańskim Teatrze Wielkim, pełniąc funkcję dyrektora artystycznego, zrealizował: "Borysa Godunowa", "Halkę" i polskie premiery "Elektry" Theodorakisa i "Galiny" Landowskiego. Wszystkie wymienione tytuły stanowią zaledwie zarys jego reżyserskich działań.

Libretto "Eugeniusza Oniegina", opery określanej jako "sceny liryczne w trzech aktach i siedmiu obrazach", powstało na podstawie znanego poematu Aleksandra Puszkina. Napisał je kompozytor wspólnie z bratem Modestem i przyjacielem Konstantinem Szyłowskim. "Żadnego utworu nie pisałem z taką łatwością, jak tę operę" - napisał Czajkowski do Nadieżdy von Meck, swojej wielkiej protektorki, w czerwcu 1878 roku. I rzeczywiście liryzm i urok tej nastrojowej muzyki spowity w woal melancholii wciąga słuchacza bez reszty w wir scenicznej akcji opowiadającej o wielkiej niespełnionej miłości Tatiany do Oniegina. Ta opera jest obrazem niepowtarzalnego stylu tego kompozytora, tak w zakresie formy, jak i harmoniki. Największe znaczenie ma tutaj nie sama akcja, lecz wewnętrzne przeżycia bohaterów dramatu, co nadaje mu intymny, niemal kameralny, charakter. Znakomicie Czajkowski uchwycił go w melancholijnej i nieco patetycznej muzyce, co najpełniej widać w słynnej scenie pisania przez Tatianę listu do Oniegina.

Prapremiera dzieła miała miejsce 29 marca 1879 roku w moskiewskim Teatrze Małym, przygotowali ją studenci konserwatorium. Wbrew obawom kompozytora zakończyła się ona sporym sukcesem, który towarzyszył następnym premierom na rosyjskich scenach. Stosunkowo szybko zdobył "Oniegin" popularność na światowych scenach operowych. W maju 1899 roku wystawiono dzieło w Warszawie we włoskiej wersji językowej z Mattią Battistini w partii tytułowego bohatera; partię Tatiany śpiewała Salomea Kruszelnicka, która niebawem stała się wielką operową gwiazdą. Polska wersja opery Czajkowskiego pojawiła się najpierw na scenie Opery Lwowskiej w październiku 1906 roku, a już kilka miesięcy później, 24 stycznia 1907 roku, wystawiono "Oniegina" w tym samym tłumaczeniu ponownie w Operze Warszawskiej. Opera Bałtycka zaprezentowała po raz pierwszy "Oniegina" w czerwcu 1950 roku, pod dyrekcją Zygmunta Latoszewskiego. Była to pierwsza premiera powołanego kilka miesięcy wcześniej Studia Operowego. Kolejny raz wystawiono to dzieło tutaj w czerwcu 1982 roku.

Oczywiście obejrzymy inscenizację w reżyserii Marka Weissa, który od lutego 2008 roku jest dyrektorem naczelnym i artystycznym Opery Bałtyckiej w Gdańsku. Kierownictwo muzyczne premiery objął José Maria Florencio, autorką scenografii i kostiumów jest Jagna Janicka. Choreografia będzie dziełem Izadory Weiss. W barytonowej partii Oniegina wystąpią na zmianę dwaj znakomici polscy śpiewacy: Robert Gierlach oraz Mikołaj Zalasiński. Partię Leńskiego śpiewać będą też na zmianę: Paweł Skałuba i Adam Zdunikowski. Do partii Tatiany przygotowują się: Anastazja Lipert, Anna Wierzbicka i Kamila Cholewińska.