Artykuły

Nie SocLand, nie muzeum Nowej Huty, ale muzeum PRL-u powstanie w dawnym nowohuckim kinie Światowid. Projekt jest już gotowy, w czerwcu rusza konkurs na koncepcję architektoniczną i wystawienniczą. Otwarcie jest planowane za dwa lata.

Zabiegi o utworzenie muzeum historii PRL-u trwają od kilkunastu lat. Fundację SocLand, której celem było otwarcie takiej placówki, powołali Andrzej Wajda, Krystyna Zachwatowicz, Teresa Bogucka oraz Anna i Jacek Fedorowiczowie. Muzeum miało powstać w Warszawie, potem w Nowej Hucie (udało się zorganizować jednorazową wystawę "SocLand"). Do dziś jednak nie ma w Polsce ośrodka dokumentującego czasy komunizmu (w muzeum w Kozłówce można zobaczyć jedynie socrealistyczne obrazy i rzeźby).

Nadzieja na otwarcie PRL-owskiego muzeum z prawdziwego zdarzenia pojawiła się dwa lata temu, gdy gmina Kraków odkupiła od spółki Apollo Film budynek po kinie Światowid. Przez rok spierano się jednak, czy ma to być muzeum rozproszone Nowej Huty, czy muzeum komunizmu SocLand. Padały też propozycje umieszczenia tam ośrodka informacji turystycznej, kawiarni, siedziby radia i sceny teatralnej. Rok temu wypracowano spójną koncepcję: w Światowidzie powstanie muzeum PRL-u. Będzie oddziałem Muzeum Historii Polski, a finansować je ma Ministerstwo Kultury.

- Dyskusje były burzliwe i faktycznie trwały dość długo, ale mamy już wreszcie kompletny scenariusz - zdradza Robert Kostro, dyrektor MHP. Nad koncepcją muzeum pracuje rada programowa, m.in. jego pomysłodawcy Krystyna Zachwatowicz i Andrzej Wajda, historycy Andrzej Chwalba, Andrzej Friszke, Andrzej Paczkowski i Tomasz Gąsowski, filmoznawca Tadeusz Lubelski oraz Tomasz Fiałkowski z "Tygodnika Powszechnego".

- Okres PRL-u to najnowsza historia Polski. Dlatego zależy nam na tym, by była przedstawiona rzetelnie, ale też żeby punkt widzenia był mocno wyważony i ukazany w rozmaitych aspektach. Razem z mężem przeżyliśmy te czasy w pełni świadomie i dokładnie pamiętamy, jak bardzo złożone i trudne były ówczesne problemy. Nie będzie to więc ani historia opozycji, ani kolaboracji, bo nie możemy przecież pokazywać tylko jednej czarno-białej wersji tamtych czasów i wydarzeń. Tu potrzeba sprawiedliwego spojrzenia - podkreśla Zachwatowicz.

Ekspozycja muzeum PRL-u ma obejmować okres od 1945 do 1989 roku. Pierwszą część przygotuje stowarzyszenie Memoriał z Moskwy, zajmujące się m.in. badaniem i propagowaniem wiedzy o ofiarach stalinowskich represji. - Pojawią się oczywiście zdjęcia, filmy i eksponaty. Ale nie będzie to klasyczne muzeum z gablotkami. To musi być nowoczesna ekspozycja z multimediami, bo na powierzchni 2 tys. metrów nie wszystko przecież będzie można pokazać - mówi Zachwatowicz.

W muzeum pojawią się też rekonstrukcje wnętrz z czasów PRL-u, m.in. komisariatu, sklepu, biura, mieszkania. Powstanie również sala dydaktyczna, bo muzeum ma się skupić na edukacji młodzieży. Część eksponatów została już zgromadzona, ale najprawdopodobniej we wrześniu muzeum ogłosi dodatkową zbiórkę PRL-owskich zabytków.

By uruchomić muzeum, potrzebna będzie przebudowa wnętrza kina. - Bryła budynku pozostanie nienaruszona, podobnie jak typowo socrealistyczne elementy w jego wnętrzu. Przebudować trzeba salę kinową. Tam powstanie przestrzeń wystawiennicza, sala edukacyjna oraz biura - mówi dyrektor Kostro.

Konkurs na koncepcję architektoniczną i wystawienniczą muzeum urząd miasta ma ogłosić w czerwcu. Jego rozstrzygnięcie to kwestia paru miesięcy. Muzeum mogłoby ruszyć już za dwa lata. Za miesiąc w Światowidzie MHP ma natomiast uruchomić wystawę fotograficzną "Od opozycji do wolności" w 20. rocznicę upadku komunizmu, której komisarzem jest Krystyna Zachwatowicz. Wernisaż planowano na 2 czerwca, ale w związku z doniesieniami o przeniesieniu obchodów święta 4 czerwca z Gdańska do Krakowa nie wiadomo, czy nie zostanie on przesunięty, by mogli w nim uczestniczyć oficjalni goście, w tym Lech Wałęsa i przedstawiciele rządu.