Artykuły

Brak ustalonych ról społecznych, zdegradowana wyobraźnia religijna. Ratunkiem ma być nowa filozofia stworzona przez kobietę-księdza. Czy chrześcijańskie miłosierdzie udźwignie ciężar współczesnej moralności? Prapremiera spektaklu "Ksiądz H., czyli Anioły w Amsterdamie" wkrótce w Teatrze Wybrzeże.

Jest rok 2019, Amsterdam. Księdzem zostaje kobieta. Młody dramaturg Bartosz Frąckowiak w swoim reżyserskim debiucie postawił na nie dość dobrze znanego w Polsce pisarza będącego "wybornym stylistą", profesorem i antyklerykałem, który przeżył Auschwitz, dawnego znajomego papieża Jana Pawła II.

Mowa o Marianie Pankowskim, którego dramat "Ksiądz Helena" oraz prozę "Ostatni zlot aniołów" Frąckowiak wziął na swój pierwszy reżyserski warsztat. Zderzenie tych dwu tekstów dało początek spektaklowi "Ksiądz H., czyli Anioły w Amsterdamie", którego prapremierę zaplanowano na 13 maja. Jego tematem jest świat w stanie kryzysu, który cierpi na brak ustalonych ról społecznych, zachwianie naturalnego porządku. Jest to także świat zdegradowanej wyobraźni religijnej, dla którego ratunkiem ma być nowa koncepcja życia stworzona przez kobietę, mająca odnowić poczucie wspólnoty i uratować religię.

W obliczu kryzysu potrzeba nowej uniwersalnej filozofii, która uwzględnia perspektywę jednostkową. Wydaje się, że Ksiądz H. - Helena - posiada klucz do takiej filozofii. Chce zmienić świat i ludzi, kierując się ideą miłości, braterstwa, równości. Chrześcijańskiego humanizmu. Postuluje także dowartościowanie ciała, zmysłowości i seksualności (sama wplątuje się w bliską relację z mężczyzną).

Czy jednak metody, którymi się posługuje, są adekwatne do otaczającego ją, zmarginalizowanego i poniżonego świata? Czy chrześcijańskie miłosierdzie udźwignie ciężar współczesnej religijności i moralności? Oprócz odpowiedzi na te pytania najciekawsze w spektaklu Frąckowiaka może być to, w jaki sposób podszedł on do warstwy językowej obu wykorzystanych tekstów. Pankowski jest bowiem pod tym względem pisarzem tyleż fascynującym, co trudnym. Wymaga, zarówno od reżysera, jak i aktorów, umiejętnego lawirowania pomiędzy przedwojenną polszczyzną, gwarą regionalną i środowiskową a językiem współczesności, nierzadko strywializowanym i zwulgaryzowanym. W spektaklu pojawią się też anioły - całkiem ludzkie - które na swoim ostatnim zlocie mają podsumować losy świata, nie rezygnując przy tym z możliwości, aby przy okazji popolitykować i poerotyzować.

W spektaklu gościnnie wystąpi Anita Sokołowska, aktorka znana m.in. z serialu "Na dobre i na złe". Bartosz Frąckowiak jest absolwentem międzywydziałowych indywidualnych studiów humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim i międzyuczelnianych studiów w Akademii Artes Liberales oraz członkiem zespołu "Krytyki Politycznej". Dramaturg spektakli reżyserowanych przez Wiktora Rubina, odnoszących się do problematyki mediów i wytwarzanych w nich ideologii, a także związku polityki i ekonomii z "teatrem życia codziennego". Współpracuje z Agnieszką Olsten, z którą zrealizował "Otella" W. Szekspira w Teatrze Narodowym w Warszawie (2008) i "Samsara Disco" (utwór sceniczny według "Iwanowa" A. Czechowa i "Życia owadów" W. Pielewina) w Teatrze Polskim we Wrocławiu (2009). W kręgu jego zainteresowań znajdują się m.in. związki estetyki z polityką, antropologia miasta, myśl postsekularna i psychoanaliza. W swoich działaniach stara się przełamać szkodliwy rozdział teorii i praktyki, nauki i sztuki, idei i środków wyrazu.