Sofokles "Antygona"
Przekład Stanisław Hebanowski, reżyseria i realizacja tv Jerzy Gruza, scenografia Ewa Łaniecka (emisja 23.03.81).
"Antygona" po raz czwarty w telewizji. Po Lipińskiej, Boukołowskim, Hanuszkiewiczu - Jerzy Gruza. I spektakl wyraźnie adresowany do naszych dzisiejszych zainteresowań, spodziewań, oczekiwań. "Antygona" bez koturnu (świetny przekład prozą Stanisława Hebanowskiego) bez dialektyki racji - po prostu "Antygona" - ostrzeżenie. Pod adresem każdej tyranii, choćby najświatlejszej i z najszlachetniejszych pobudek realizowanej. Bunt Antygony to gest tych, którzy niewiele mają do stracenia. Tym silniejsi są tą świadomością, tym bardziej - w rezultacie - zwycięscy...
Aktorzy w cywilnych ubraniach, próba stolikowa. Nawet nazywało się to - jakby w podtytule: przygotowanie do spektaklu. W swetrach, okularach, modnych ciuchach - wstawali zza stołu, mówili tekstem Sofoklesa rzeczy, o których mówi się dziś na zebraniach i przed telewizorami jak Polska długa i szeroka: co to jest anarchia, co racja stanu, co terror, co zniewolenie, co prawa Władcy a co prawa niezmienne, niepisane. Marek Walczewski (Kreon) przegrywa tu nie z fanatyczną siostrzenicą nie umiejącą zrozumieć kłopotów władzy. Antygona Justyny Kulczyckiej ma upór i determinację. Jest gotowa na wszystko bo wie, że jej zbrodnia przeciwko prawu Kreona - zakaz pochowania zwłok brata - w oczach Tebańczyków (lud) jest ofiarą bohaterską. Że jej czyn stanie się legendą, jej opór początkiem otwarcia zakneblowanych dotąd ust.
Bardzo szczególne przedstawienie. Olbrychski jako Terezjasz, Elżbieta Kijowska jako Chór, na scenie (pokój mieszkalny), uplecione z lin kraty, lampa nad stołem jak z przesłuchania... Bardzo ostre tempa, bardzo, zresztą, kontrapunktowane pauzami ciszy i spowolnionych szeptów. Jakiś patos, ale patos wcale nie grecki.
Nie wiem, kiedy była gotowa ta "Antygona", ale odbiera się ją tak, jak gdyby zmontowano ją wczoraj...
