Artykuły

3 grudnia o godz. 19.00 w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego odbędzie się spektakl-wykład "Słowacki. Perspektywa postkolonialna" na podstawie dramatów "Mazepa", "Sen srebrny Salomei", "Ksiądz Marek", "Horsztyński", "Kordian" w reżyserii Pawła Wodzińskiego, z wykładem dr. Dariusza Skórczewskiego (KUL). Udział biorą: Paulina Chruściel, Marta Ścisłowicz, Michał Czachor, Marian Jaskulski, Roland Nowak i Piotr Żurawski.

Reżyser pisze o idei następująco:

Projekt pod nieco prowokacyjnym tytułem Słowacki. Perspektywa postkolonialna. oparty jest na lekturze pięciu dramatów Juliusza Słowackiego osadzonych w historycznym kontekście [Mazepa, Sen srebrny Salomei, Ksiądz Marek, Horsztyński, Kordian]. Nie chodzi w nim tylko o publiczne czytanie tekstu, czy w tym wypadku tekstów, ale o zaprezentowanie jednej z możliwości interpretacyjnych, która jest w stanie w nowy sposób oświetlić twórczość Słowackiego, zmienić znaczenie podstawowych motywów jego dramatów.

Projekt "Słowacki. Perspektywa postkolonialna" czerpie ze studiów postkolonialnych, dziedziny opisującej mechanizmy oraz skutki społeczno-polityczne kolonialnego podboju, odsłaniającej proces orientalizacji, którego konsekwencjami są pojawienie się resentymentu lub odrzucenie własnej tożsamości, przedstawiającej walkę o podmiotowość i silny język, a jednocześnie stan apatii wynikający z braku poczucia własnej wartości. Na ile twórczość Słowackiego, przepełniona dążeniem do zbudowania silnej podmiotowej narracji, da się zinterpretować za pomocą pojęć pochodzących ze studiów postkolonialnych? Czy relacje ukraińsko-polskie w Śnie srebrnym Salomei i Mazepie, żydowsko-polskie w Księdzu Marku, rosyjsko-polskie w Horsztyńskim i Kordianie staną się o bardziej czytelne i dotkliwe, gdy spojrzymy na nie z tej perspektywy?

Wykład wprowadzający, dotyczący teorii postkolonialnej oraz jej znaczenia dla polskiej kultury, wygłosi dr Dariusz Skórczewski [KUL], jeden z najważniejszych badaczy zajmujących się w Polsce tą dziedziną, autor wielu tekstów m.in: Dlaczego Polska powinna upomnieć się o swoją postkolonialność oraz Polska skolonizowana, Polska zorientalizowana. Teoria postkolonialna wobec "nowej Europy".

************************

Kalendarz spektakli-wykładów:

3 grudnia - Słowacki. Perspektywa postkolonialna (reż. Paweł Wodziński)

10 grudnia - Beatrix Cenci (reż. Wojtek Faruga)

17 grudnia - Maria Stuart (reż. Agnieszka Błońska)

7 stycznia - Anhelli (reż. Barbara Wysocka)

14 stycznia - Sen srebrny Salomei (reż. Weronika Szczawińska)

21 stycznia - Król-Duch (reż. Natalia Korczakowska)

4 lutego - Beniowski (reż. Sebastian Majewski)

11 lutego - Ksiądz Marek (reż. Paweł Goźliński)

18 lutego - Balladyna (reż. Małgorzata Głuchowska)

4 marca - Mindowe (reż. Paweł Passini)

11 marca - Słowacki. Rekonstrukcja ikony. Trajektorie (reż. Dominik Strycharski)

18 marca - Agezylausz (reż. Reda Haddad)

25 marca - Dziady (reż. Michał Zadara)

15 kwietnia - Złota czaszka (reż. Monika Strzępka)

22 kwietnia - Horsztyński (reż. Agnieszka Olsten)

.........

Paweł Sztarbowski, kurator projektu:

Rok Słowackiego jest dobrym pretekstem, by przeczytać jego wszystkie dzieła dramatyczne. Nawet nie zreinterpretować, odczytać na nowo, znaleźć dla tych utworów język odpowiadający wrażliwości współczesnej, czy przepisać, ale właśnie przeczytać. Bo należy pamiętać, że większość z nich trafiła do lamusa i poza wąskim gronem mało kto do nich sięga. Taki jest właśnie podstawowy cel przedsięwzięcia "Słowacki. Dramaty wszystkie", którego zainaugurował w czerwcu 2009 spektakl-wykład "Fantazy" w reżyserii Macieja Prusa na podstawie niezrealizowanego scenariusza filmowego Konrada Swinarskiego i Barbary Swinarskiej-Wittek.

Od czerwca 2009 do kwietnia 2010 w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w ramach spektakli-wykładów pod okiem reżyserów różnych pokoleń czytane i dyskutowane będą dramaty Juliusza Słowackiego. Każdorazowe przeczytanie stanie się zapewne okazją do dyskusji o ich aktualności. A może okaże się, że te teksty są jednak zbyt odległe, zbyt niezrozumiałe? Podejmując projekt "Słowacki. Dramaty wszystkie" nie boimy się takiej konstatacji. Mało tego, zgoda na tę obcość i inność Słowackiego, postulowana powyżej przez prof. Dariusza Kosińskiego - jednego z inspiratorów projektu - jest być może cenniejsza niż usilne uwspółcześnianie. Bo być może gdzieś w otchłani takiego postawienia sprawy leży jakiś nowy klucz do Słowackiego?

W grudniowym numerze "Dialogu" z 1959 roku odbyła się dyskusja dotycząca ówczesnego Roku Słowackiego, z udziałem Jana Błońskiego, Edwarda Csató, Jana Kotta, Stefana Treugutta i Kazimierza Wyki. Właściwie wszystkie tezy tej rozmowy pozostały aktualne - że mało kto Słowackiego wystawia, że prawie zupełnie nikt go nie rozumie, że wciąż posiłkujemy się pozytywistyczną wykładnią jego dzieła kreśloną piórem Juliusza Kleinera, że coraz bardziej ogłupiała młodzież porozumiewa się bełkotliwym językiem i retoryczna fraza Słowackiego jest dla niej nie do przyjęcia. Można by tu przytoczyć właściwie cały zapis tej dyskusji, zakończonej wymownie przez profesora Wykę: "Słowacki jako całość oczekuje nowego podjęcia (...) podjęcia przez teatr, podjęcia przez naukę, podjęcia przez spontaniczny sąd i głos pisarzy". Dlatego wydaje się czymś niezwykle kuszącym, by po pięćdziesięciu latach to samo zadanie postawić reżyserom różnych pokoleń.

Prof. dr hab. Dariusz Kosiński

"() Słowacki jest żywy dzięki paradoksalnemu połączeniu podobieństwa i różnicy, które tworzą rdzeń jego poezji, jego ironii, jego mistycyzmu, jego genezyjskiej wiary, jego zdolności do śmiechu także z tego, co najświętsze, jego rewolucji wreszcie. Chwaląc go za podobne - rzekomą współczesność, i wyśmiewając inne - rzekomą anachroniczność, dla ocalenia własnej myślowej wygody wyzbywamy się tego, co być może najcenniejsze, czego nie mamy i co od Słowackiego właśnie możemy dostać. Naprawdę współczesne czytanie i inscenizowanie jego tekstów polega paradoksalnie na eksplorowaniu tego, co wydaje się najbardziej obce, najbardziej niezrozumiałe, najbardziej niedzisiejsze, co w pierwszej kolejności chcemy odsunąć jako przeszkodę, błąd, martwicę."