Kraków. Film o Wisławie Szymborskiej w TVN
- Wisława Szymborska [na zdjęciu] jest w stanie uchwycić najbardziej wzruszające momenty i smutek życia. A jednocześnie pozostać optymistką. Ja tego nie potrafię - mówi Woody Allen w dokumencie Katarzyny Kolendy-Zaleskiej, poświęconym polskiej noblistce.
Laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1996 roku udowodniła wielokrotnie, że jest typową antycelebrytką. Nie znosi wokół siebie rozgłosu, zainteresowania mediów, wścibskich dziennikarzy, którzy chcieliby robić z nią choćby zakupy w spożywczym, by potem relacjonować, co jej najbardziej smakuje.
O tym, jak trudno namówić ją do zwierzeń, przekonało się kilku cenionych dokumentalistów, którym Szymborska odmówiła udziału w filmach. Katarzyna Kolenda-Zaleska po wielu próbach najwyraźniej zaskarbiła sobie jej zaufanie i sympatię, bo została wprowadzona do pilnie strzeżonego świata wybitnej poetki. Dziennikarka TVN realizowała swój film przez dwa lata.
Wraz z twórcami dokumentu i w asyście swego nieodłącznego sekretarza Michała Rusinka polska noblistka wyrusza w niezwykłą podróż. Odwiedza ulubione muzea i miejsca, które w szczególny sposób zapisały się w jej pamięci. Mówi o postaciach, które lubi, ceni i szanuje. Na trasie podróży znajduje się m.in. Irlandia, ojczyzna limeryków. Jeden z takich żartobliwych utworów Szymborska poświęciła miastu Corleone: "W miejscowości Corleone/Można dostać cios w przeponę/Skłonność do tych czynów dziatki/Wysysają z mlekiem matki/Czyli mają to wpojone".
O pogodnym, a jednocześnie refleksyjnym spojrzeniu bohaterki na świat świadczą choćby te słowa: - Kiedy wymawiam słowo "przyszłość", pierwsza sylaba odchodzi już do przeszłości. Kiedy wymawiam słowo "cisza", niszczę ją. Kiedy wymawiam słowo "nic", stwarzam coś, co nie mieści się w żadnym niebycie.
Kolenda-Zaleska dociera do wybitnych postaci świata kultury i polityki, które poetka szczególnie ceni. Na tej liście znajdują się m.in. Vaclav Havel, Umberto Eco i Woody Allen. Okazuje się, że w każdym z tych przypadków uznanie Szymborskiej jest w pełni odwzajemnione. - Odniosła ogromny sukces i nadal jest niezwykle popularna - mówi Umberto Eco. - W prosty, nieskomplikowany sposób pisze o rzeczach najważniejszych.
Woody Allen dodaje: - Ona pasuje dokładnie do mojej definicji artysty. Głębokiego i przenikliwego, ale pamiętającego jednocześnie o tym, że jego zadaniem jest też zabawienie czytelnika. Ona to robi.
- Twórczość Woody'ego Allena to fenomen w dzisiejszym kinie - mówi o reżyserze Szymborska. - Postacie w jego filmach czytają jeszcze książki. Są heroiczni w swoich zabawnych snobizmach, nadziejach, rozczarowaniach i próbach zrozumienia świata. Takich dialogów nikt już pisać nie potrafi. Kłaniam mu się nisko, ponieważ go podziwiam. I ściskam serdecznie, ponieważ go lubię.
Poetka, wyrażając się z uznaniem o Havlu, Allenie czy Eco, wspominając z zachwytem malarstwo Vermeera, nie snobuje się na miłośniczkę sztuki elitarnej. Przyznaje się do wzruszeń, jakie wywołał u niej serial "Niewolnica Isaura", mówi o fascynacji Andrzejem Gołotą oraz zamiłowaniu do kiczu. Trzeba przyznać jednak - kiczu dość wyrafinowanego.
Jedną z jej zdobyczy jest np. drewniany ptak, który po pociągnięciu sznurka wyciąga z szufladki papierosa. Jest też zapalniczka w formie okrętu o długości ok. 30 cm. Wszystkimi takimi "skarbami" noblistka najpierw cieszy się jak dziecko, a potem przekazuje na loterie charytatywne.
Film "Chwilami życie bywa znośne" uświadamia nam rzecz dość niezwykłą. Nobel dla naszej poetki nie był nagrodą, lecz katorgą. Wydawał się wręcz gwałtem zadanym jej naturze. Na dwa lata wyłączył Wisławę Szymborską z literackiego obiegu. Może dlatego pamiątkowy medal nie wisi na honorowym miejscu, ale schowany jest dyskretnie na pawlaczu.
Chwilami życie bywa znośne
22.25 | TVN | niedziela
