Artykuły

Już wkrótce amatorzy dobrej zabawy okraszonej dużą dozą emocji będą mogli obejrzeć na Scenie Kameralnej Teatru "Wybrzeża" najgłośniejszą spośród kilkunastu sztuk dramatycznych Agaty Christie, słynną "Puła­pkę na myszy".

Sztuka ta od trzydziestu siedmiu lat, to jest od chwili jej powstania, grana w jednym z teatrów londyń­skich pod koniec ubiegłego roku doczekała się piętnastotysięcznego przedstawienia. Liczba zgoła imponująca. A przecież o ogromnej popularności dramatu świadczy przede wszystkimi fakt jego przetłumaczenia na kilkadziesiąt języków i prezentacji na scenach nieomalże całego świata.

Cóż sprawia, że wśród ogromnej liczby utworów kryminalnych (zarówno napisanych od razu na scenę, jak jeszcze większej liczby przeróżnych adaptacji) "Pułapka na myszy" wyró­żnia się świeżością, wzięciem zaś dorównuje jedy­nie pozycjom najwyższej rangi?

Wpływ na powyższy stan rzeczy ma kilka przyczyn. Po pierwsze - jej prostota wywodząca się z najle­pszych wzorców powieści ludowej, popularnej. A więc zarówno sposób narracji jak i konstrukcja przedstawionego świata, w którym istnieje wyraźna granica podziału na dobro i zło.

Po drugie - tak jak w większości powieści A. Christie zbrodnia nie sta­nowi wartości samej w sobie, nie wynika z pry­mitywnych pobudek ta­kich, jak niczym nie umotywowana chęć zysku czy przyjemność mordowania, tu staje się raczej konie­cznością, wynikiem dzia­łania ludzi nerwowo cho­rych, śmiertelnie przestraszonych, czy wreszcie wa­riatów.

Po trzecie - postaci te (co w powieściach krymi­nalnych jest raczej rzadkością) stanowią szereg wy­raźnie dających się odróżnić typów, nie są zaś w żadnym przypadku mono­logiem autora moralizatora rozpisanym na poszczególne głosy.

Po czwarte wreszcie i najważniejsze - są to utwory klasyczne, tzn. zbudowane w oparciu o ściśle ustalone zasady powieści kryminalnej, tworzone na zasadzie łamigłówki w której zarówno postać poszukująca przestępcy jak i czytelnik mają równe szan­se rozszyfrowania zagadki.

Tylko wyjątkowo w je­dnym utworze krymina­lnym dochodzi do pojawienia się wszystkich czterech elementów. Wystąpienie ich zaś gwarantuje powieści popularnej duże wzięcie.

Być może dlatego wła­śnie dzieła w stylu "Dzie­sięciu Murzynków", "Puła­pki na myszy" i wielu im podobnych, często oficja­lnie wyszydzane przez zawodową krytykę i koneserów z biegiem czasu nie tracą nic ze swojej wartości. Łącząc w sobie prostotę ludowych opowieści, sprawność pisarską z mi­tem o ostatecznym zwycięstwie sprawiedliwości kierują odbiorcę ku jego marzeniom.