Artykuły

Ławki, manekiny z "Umarłej klasy", fragmenty dekoracji z "Kurki wodnej", "Nadobniś i koczkodanów" i innych spektakli Tadeusza Kantora oraz zestaw jego obrazów i "teatralnych" rysunków można będzie oglądać na wystawie "Tadeusz Kantor - od Małego dworku do Umarłej klasy" w Muzeum Narodowym, przygotowanej z okazji przypadającej w tym roku 20. rocznicy śmierci artysty.

Atrakcją będą mało znane filmy - zapisy wczesnych przedstawień oraz niepokazywane nigdy fotografie.

Wystawę otwierają fragmenty zrekonstruowanych w latach 80-tych dekoracji do spektakli "W małym dworku" (1961) i "Wariata i zakonnicy" (1963) według Witkacego. Pierwsze przedstawienie należy do nurtu "teatru informel", którego zasadą było traktowanie aktorów na równi z przedmiotami i pozbawienie ich cech indywidualnych, drugie powstało w momencie, kiedy artysta realizował koncepcję "teatru zerowego", czyli pozbawionego akcji. Z autentycznych obiektów pokazane zostaną szatnia z "Nadobniś i koczkodanów" (wg Witkacego; 1972), Kurka wodna z "Kurki wodnej" (wg Witkacego, 1967). Można też będzie zobaczyć słynne ławki i manekiny z "Umarłej klasy", jednak będą to dekoracje "grające" w tym spektaklu w latach 80- tych - te wcześniejsze z 1975 roku nie zachowały się.

Do tego zestawu scenografii przywiezionej w Krakowa Muzeum Narodowe we Wrocławiu dołącza kilkanaście obrazów i kilkadziesiąt rysunków. "Rysunki, które mamy w naszych zbiorach powstawały właśnie przy okazji realizowania poszczególnych spektakli i są szkicami do kreowanych później scenografii i sytuacji scenicznych - tłumaczy Mariusz Hermansdorfer dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Wśród rysunków jest projekt "ludzi - ubrań" z "W małym dworku", oraz projekt kurnika do spektaklu "Nadobnisie i koczkodany". O przeznaczeniu kurnika możemy przeczytać w dopisku na rysunku: "Aktor gra w kurniku szybko tracąc wszelki prestiż akademicki". Z notatek umieszczanych przez Kantora na tych pracach możemy dowiedzieć się więcej o jego pierwszych pomysłach na spektakle, na poszczególne sceny, a także o przeznaczeniu elementów dekoracji np. "maszyna tortur" miała służyć "do robienia na scenie wrzawy, hałasu, zamętu", Kurka wodna "zostaje wrzucona do wanny, żadnego symulowania grą - ma być prawdziwa woda. Gorącą wodę dolewa się wiadrami"

Obrazy zaprezentowane na wystawie, powstały w okresie od końca lat 40-tych do lat 60-tych, pokazują ewolucję malarskiej twórczości Kantora od poszukiwań figuralnych późnych lat 40-tych przez informel, taszyzm, aż po ambalaże lat 60-tych. "Informel ujawniał bezradność człowieka wobec rzeczywistości, zagubienie, piekło przeżyć wewnętrznych(). Inspiracji do ambalaży dostarczają inscenizacje teatralne. Na płótnach pojawiają się koperty, torby o nieznanym przeznaczeniu i zawartości, parasole" (cytat z książki "Między ekspresją a metaforą" Mariusza Hermansdorfera).

Na wystawie nie zabraknie również filmów - zapisów wcześniejszych spektakli Kantora, będą też pokazane nieznane fotografie z "Małego dworku", "Szewców" - wystawionych w Paryżu w 1972 r. i realizacji operowych Tadeusza Kantora "Don Kichota" i "Zamku księcia Sinobrodego". Wystawie towarzyszy katalog.

Wystawa przygotowana przez Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka i Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Kuratorzy: Mariusz Hermansdorfer, Józef Chrobak.

Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 26 kwietnia - 13 czerwca 2010.

Na zdjęciu: Tadeusz Kantor, Emballage II Parasol i postać, 1967