Bułat Okudżawa
OKUDŻAWA Bułat
(ur. 9 maja 1924, Moskwa, Związek Radziecki - zm.12 czerwca 1997, Paryż, Francja)
Bard, poeta, prozaik, kompozytor ballad, pieśni lirycznych i satyrycznych, dramaturg. Był synem Ormianki i Gruzina. Rodzice byli zagorzałymi bolszewikami i działaczami komunistycznymi. Ojciec był pierwszym sekretarzem lokalnego komitetu partii w Niżnim Tagile. Został rozstrzelany w 1937 roku. Natomiast matka, pełniąca funkcję sekretarza rajkomu, została skazana na dziesięć lat obozu (łącznie spędziła w łagrze osiemnaście lat). Okudżwa wychowywał się razem z bratem u babki, w niełatwym czasie i trudnych warunkach życiowych. Po okresie wielkiej czystki, naznaczony stygmatem wroga ludu starał się o zaufanie władzy. Podczas II wojny światowej, w wieku osiemnastu lat, przerwał naukę i podjął, jako ochotnik, służbę wojskową. W 1942 roku został wysłany na front. Po zakończeniu wojny był pracownikiem fizycznym, zaliczył eksternistycznie pozostałe klasy szkoły średniej i rozpoczął studia na wydziale filologicznym uniwersytetu w Tbilisi. Wtedy też debiutował na łamach gazety "Leninowski sztandar". W roku 1950, po ukończeniu studiów, rozpoczął pracę jako nauczyciel w wiejskiej szkole w okolicach Kaługi. Na fali odwilży wstąpił do partii. Po powrocie matki z zesłania w 1956 roku (została zrehabilitowana) powrócił do Moskwy. Tam też, najpierw w gronie przyjaciół, później już publicznie, zaczął śpiewać swoje wiersze, akompaniując sobie gitarą. Początkowo występował wspólnie z innymi rosyjskimi poetami: Bellą Achmaduliną, Jewgienijem Jewtuszenko, Andriejem Wozniesieńskim. Od tego czasu, w miarę zdobywania przez Okudżawę popularności, aparat partyjny przyglądał się jego twórczości z rosnącą dezaprobatą, on natomiast coraz bardziej dystansował się wobec swoich wcześniejszych poglądów. Nie mogąc mówić wprost o bieżących sprawach, pisał powieści historyczne (najczęściej osadzone w XIX wieku), których bohaterami byli romantyczni buntownicy sprzeciwiający się tyranii. Walczyli oni na przegranej pozycji, będąc świadomi beznadziejności swego losu. Mimo to bez wahania decydowali się poświęcić swe życie w imię wyznawanych wartości.
Największą sławę zdobył jako poeta i bard. Początkowo jego wiersze dostępne były tylko w drugim obiegu, dopiero później artysta miał możliwość oficjalnego wykonywania swoich dzieł. W poezji Okudżawy dominuje klimat zadumy, smutku, refleksji nad ludzkim losem. Częstym motywem jest wojna, jednak bywa ona zazwyczaj jedynie tłem dla egzystencjalnych rozważań, najważniejszym tematem jest bowiem dramat jednostki zmagającej się z życiem. W utworach zauważalna jest też więź emocjonalna poety z Arbatem, starą moskiewską ulicą, na której w dzieciństwie mieszkał. Staje się ona symbolem, jednoznacznie utożsamianym z Okudżawą. Miejscem szarym, typowym, pełnym codziennych problemów zwykłych ludzi, a jednocześnie magicznym, mistycznym, pełnym tajemnic.
