Richard Strauss
Ur. 11 VI 1864, Monachium. Zm. 8 IX 1949, Garmisch-Partenkirchen.
Ryszard Strauss, ostatni wielki kontynuator ideologii niemieckiego romantyzmu i neoromantyzmu w muzyce, stał się zarazem pełnoprawnym przedstawicielem muzycznej współczesności, w nowatorstwie swym idąc dalej - w pierwszym przynajmniej okresie - niż najwięksi awangardziści nowych kierunków. Nie kończył żadnej szkoły muzycznej: lekcji udzielał mu ojciec, doskonały waltornista monachijskiej orkiestry dworskiej, a także F. W. Mayer, kapelmistrz tejże orkiestry i inni jego koledzy. W 1885 został Strauss asystentem Hansa Bulowa, pierwszego kapelmistrza książęcej orkiestry w Meiningen, a następnie, po rezygnacji Bulowa - dyrygentem tejże orkiestry. Szybko dał się poznać jako kapelmistrz o niepospolitym talencie, a zarazem - pod wpływem Bulowa i innych muzyków - stał się zagorzałym zwolennikiem wagneryzmu i muzyki programowej. Z tego okresu (1888-1898) pochodzi 7 Straussowskich poematów symfonicznych, zapoczątkowanych "Don Juanem", kontynuowanych m. in. kapitalnym "Sowizdrzałem", a zamkniętych rozbudowanym do kolosalnych rozmiarów "Życiem bohatera" ("Ein Heldenleben"). Po 1900 stworzy Strauss już tylko dwa dzieła symfoniczne o programowym charakterze: "Symfonię domową" ("Simfonia domestica") i "Symfonię alpejską" ("Alpensymphonie"). Utwory Straussa mimo jednostkowych sprzeciwów zyskują szybko ogromne powodzenie, równocześnie rośnie jego sława dyrygencka. Koncertuje we wszystkich niemal krajach Europy, a potem także i za Oceanem. Zostaje kapelmistrzem Opery w Monachium, później prezesem ogólnoniemieckiego Związku Muzyków. Odbywa wielkie europejskie tournee na czele Berlińskiej Orkiestry Symfonicznej, obejmuje katedrę kompozycji w berlińskiej Akademii Muzycznej, a bezpośrednio po I wojnie światowej jest dyrektorem Opery wiedeńskiej.
Gdy kierunek neoromantycznej programowości zaczyna się przeżywać, ustępując miejsca nowym prądom w muzyce, Ryszard Strauss całe swoje zainteresowanie i siły twórcze skupia na operze i w tej dziedzinie po początkowych niepowodzeniach - "Gurtram" i "Brak ognia" ("Feuersnot") - odnosi świetne sukcesy, poszukując wciąż nowych form dramatycznego wyrazu. Operowa twórczość Straussa obejmuje 14 dzieł, z których największą sławę zdobyły: "Salome", "Elektra", "Kawaler srebrnej róży", "Ariadna na Naksos" oraz "Arabella".
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997
