Ludwig van Beethoven
Ur. 16 XII 1770, Bonn. Zm. 26 III 1827, Wiedeń.
Ludwik van Beethoven był synem śpiewaka dworskiej kapeli elektorskiej w Bonn. Ojcu oraz jego muzykalnym krewnym i przyjaciołom zawdzięczał pierwsze wskazówki w dziedzinie muzycznego wykształcenia. Kiedy w 12. roku życia rozpoczął regularną naukę pod kierunkiem Christiana G. Neefego, był już akompaniatorem tejże dworskiej kapeli; nieco później został zastępcą kapelmistrza. W 1792 dzięki pomocy hr. Waldsteina udał się do Wiednia, by kontynuować studia pod kierunkiem Józefa Haydna, i w mieście tym osiadł już na stałe. Zdobył tam uznanie jako znakomity wirtuoz-pianista, stał się ,,modny" jako nauczyciel gry fortepianowej, zyskiwały też powodzenie jego kompozycje. Szybko postępująca głuchota zmusiła jednak Beethovena do zrezygnowania z kariery wirtuozowskiej, jego zaś dzieła, przełamujące utarte konwencje i znacznie wybiegające w przyszłość w stosunku do innych muzycznych osiągnięć epoki, stawały się coraz trudniejsze i bardziej niezrozumiałe dla współczesnych. Ten właśnie brak zrozumienia wśród ogółu społeczeństwa, kłopoty rodzinne i materialne oraz choroby spowodowały, iż ostatnie lata życia kompozytora były szczególnie ciężkie.
Bogata twórczość Beethovena obejmuje wszystkie bez wyjątku dziedziny, przede wszystkim jednak skupia się na muzyce instrumentalnej. Jego dzieła stanowią szczytowy punkt w rozwoju klasycznej symfoniki oraz twórczości kameralnej; zarazem jednak w nich właśnie następuje przełamanie kanonów klasycznej formy sonatowej: ostatnie sonaty fortepianowe, kwartety smyczkowe czy "IX Symfonia" zarówno swym charakterem i treścią, jak sposobem traktowania problemów formalnych, zwiastują już w pełni nadejście epoki romantycznej. Był Beethoven nieporównanym mistrzem w dziedzinie techniki wariacyjnej, z której umiał wyciągnąć konsekwencje w przetworzeniowych partiach utworów utrzymanych w formie sonatowej. Owe partie przetworzeniowe rozbudował ogromnie, w porównaniu do dzieł swych poprzedników - Haydna czy Mozarta - i spiętrzając w nich potężne konflikty, nadał im centralne znaczenie w rozwoju całości formy. Takie założenia formalne były logiczną konsekwencją poszukiwań zmierzających do przekazania muzycznymi środkami możliwie najpotężniejszego ładunku dramatycznego. Wydawałoby się, że ów pierwiastek dramatyczny, tak potężną odgrywający rolę w muzyce Beethovena, będzie go predestynował do twórczości scenicznej, jednak parokrotnie podejmowane próby w tej dziedzinie dały w rezultacie jedną tylko operę - "Fidelio" (pierwotny tytuł - "Leonora").
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997
