Autorzy

Urodziła się w 1977 roku we Wrocławiu. Jest absolwentką Wydziału Malarstwa warszawskiej ASP (2002). Dyplom Hommage á Koltès zrealizowany w technikach mieszanych (obrazy ceramiczne, polichromie na drewnie, rzeźba ceramiczna) obroniła z wyróżnieniem. Jej pisemna praca dyplomowa Monolog złodzieja uciekającego z Luwru z obrazem miała charakter literacki (promotor dr Agnieszka Morawińska). Specjalizuje się w ceramice, którą czynnie uprawia. W latach 2004–2005 pracowała w Instytucie Szkła i Ceramiki w Warszawie jako projektant i wykonawca.

Jako dramatopisarka zadebiutowała monologiem On, który stanowił część ostatniego spektaklu Jerzego Grzegorzewskiego On. Drugi Powrót Odysa (Teatr Narodowy w Warszawie, premiera 29 stycznia 2005). 7 listopada 2008 roku w Teatrze Narodowym odbyła się premiera napisanej przez nią i wyreżyserowanej sztuki Ifigenia. Istotnym elementem scenografii w tym przedstawieniu były ceramiczne rzeźby jej autorstwa. Dramat został wybrany do projektu Theater Slam i zaprezentowany w Berlinie w tłumaczeniu Roshwity Matwin-Buschmann (listopad 2011).

Jest autorką dramatu Migrena, którego prapremiera, w reżyserii Anny Augustynowicz, odbyła się 13 lutego 2010 roku w Teatrze Współczesnym w Szczecinie (sztuka publikowana w antologii Dramatopisarki dekady, Kraków–Warszawa 2012). Migrena w tłumaczeniu Lindy Lewkowicz została zaprezentowana w Brukseli. Czytanie sztuki wyreżyserowała wybitna artystka belgijska Franҫoise Berlanger, która wcieliła się też w rolę Heleny (wrzesień 2011). Migrena została przetłumaczona na węgierski przez Patrícię Pászt i wchodzi w skład antologii dramatu polskiego wydanej na Węgrzech w 2017 roku (Polkák, új lengyel drámák, Kalligram, 2017).

12 października 2012 roku w Teatrze Współczesnym w Szczecinie odbyła się premiera dramatu Tauryda. Apartado 679 autorstwa Grzegorzewskiej, w jej reżyserii. Była również autorką scenografii i kostiumów do tego spektaklu.

W maju 2020 została laureatką konkursu stypendialnego „Dramatopisanie”, organizowanego przez Instytut Teatralny. W ramach tego projektu pracuje nad dramatem La Pasionaria.

Napisała także dramaty:

• Zapnij się, ze skrótami („Dialog” 2006 nr 10),
• Martwe („Dialog” 2012 nr 7/8),
• Z całym szacunkiem dla kobiety („Dialog” 2012 nr 1),
• Za mało („Dialog” 2017 nr 1),
• Fridoteka.

Wzięła udział w akcji Przychodźcy.pl Tratwa Meduzy („Dialog” 2015 nr 10). Publikuje też teksty niedramatyczne, m.in.:

• JG. Marzenia („Aspiracje” lato 2007),
• Monolog złodzieja uciekającego z Luwru z obrazem („Aspiracje” zima/wiosna 2007),
• List do Heinera Müllera („Teatr” 2008 nr 2),
• Jeden bohomaz mniej, jeden więcej (wstęp do tomu Drugi Powrót Odysa [w:] Jerzy Grzegorzewski Improwizacje. Scenariusze autorskie z lat 1994–2005, red. Ewa Bułhak, Mateusz Żurawski, Warszawa 2014),
• JG Mazowiecka („Teatr” 2018 nr 4),
• Pies andaluzyjski („Ruch Muzyczny” 2017 nr 9),
• Gwizd („Didaskalia” 2019 nr 4).

Mieszka w Andaluzji.

W 2020 została stypendystką w ramach projektu Dramatopisanie, organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. W ramach stypendium powstaje utwór La Pasionaria.

Źródło: antoninagrzegorzewska.pl
 

Omówienia dramatów

• Ifigenia
  obsada: 4 kobiety, 4 mężczyzn + chór + żołnierze

Nowa wersja mitu o Ifigenii, córce Agamemnona i Klitajmestry, złożonej w ofierze Artemidzie za cenę zwycięstwa nad Troją. Ifigenia naiwnie wierzy, że zostanie żoną Achillesa, którego pociąga jednak Patrokles. Klitajmestra biernie przystaje na podjętą przez Agamemnona decyzję ofiarowania córki, a jej zwierciadłem jest rozpaczająca po dzieciach Medea. Kobiety żyją w świecie patriarchalnym, w którym mogą tylko akceptować los, napisany przez mężczyzn i oddawać im własną krew. Wyjątkiem jest jedynie nieobecna w tekście Helena, która porzuca Menelaosa dla Parysa – sztuka ukazuje wściekłość Menelaosa, która doprowadza do wojny. Jak pisze autorka w prologu sztuki: „To jest tekst o klaustrofobii, ale nie takiej, która jest doświadczeniem więźniów w jednej celi, czy myszy pod jedną miotłą, a raczej o zawężaniu możliwości między dwoma osobnikami tego samego gatunku, w wyniku okoliczności, na które nie mamy wpływu”.
Premiera: 7 listopada 2008, Teatr Narodowy w Warszawie, reż. Antonina Grzegorzewska.
 

• Martwe
  obsada: 2 kobiety

Tekst o teatrze i o aktorskim niespełnieniu. Główną bohaterką jest aktorka, która była muzą tylko jednego reżysera i „całe życie czeka na rolę”. Próbuje się uwolnić od znanego emploi, ale otrzymuje jedynie propozycję roli w „chórze niezadowolonych kobiet”. Po skończonym, być może ostatnim przedstawieniu, spotyka Inspicjentkę, towarzysząc jej w umieraniu ukochanych kotów. Czy to metafora artystycznej śmierci obu kobiet?
Publikacja: „Dialog” 2012 nr 7/8.

• Migrena
  obsada: 5 kobiet, 4 mężczyzn + chór świń

Inspiracją dla powstania dramatu było opo­wiadanie Sigrid Undset Macierzyństwo. Helena wraz z mężem decydują się na wychowanie Tjödolfa, dziecka porzuconego przez frywolną Fanny, która pracuje w rzeźni i dąży do lepszego życia. W którymś momencie kobieta, widząc realną perspektywę dobrego zamążpójścia, postanawia odzyskać syna. Helena jest zdruzgotana. Z małżeństwa Fanny nic nie wychodzi, a kobieta pogrąża się w destrukcji, zaniedbując dziecko, które podupada na zdrowiu i umiera. W finale rodzi się nowe dziecko – męża Heleny i Fanny. Helena jest typem madonny, Fanny – kurtyzany, a dramat skonstruowany jest na zasadzie moralitetu. A dlaczego migrena? Tłumaczy to sama autorka: „Migrena znaczy u mnie: uporczywość sił, które pchają wydarzenia na zły tor, poczucie zagrożenia, cudzy oddech na plecach, bezbronność wobec losu”.
Premiera: 13 lutego 2010, Teatr Współczesny w Szczecinie, reż. Anna Augustynowicz. Publikacja: Dramatopisarki dekady, Kraków–Warszawa 2012.

• On
  monolog mężczyzny

Studium świadomości a może spowiedź artysty-alkoholika, zmierzającego do samozagłady. Słuchaczką i obserwatorką poczynań Onego jest córka. Tekst subtelnie ukazuje z jednej strony klaustrofobiczną relację ojca i córki, a z drugiej dzielącą ich przepaść, którą pogłębia zabójczy nałóg i którą pragną pokonać. Jak tłumaczy autorka „To tekst o poczuciu katastrofy, która się zbliża i jest nieuchronna. Ale też o żalu za Wenecją, do której On i Ona pewnie już nigdy razem nie pojadą” (rozmowa z Dorotą Wyżyńską dla „Gazety Wyborczej”, 2005 rok). Rzecz o ocaleniu, o upadku, o pomocy drugiego człowieka, o miłości. W tekście odnaleźć można nawiązania do Powrotu Odysa Stanisława Wyspiańskiego i Ulissesa Jamesa Joyce’a.
Premiera: 29 stycznia 2005, Teatr Narodowy w Warszawie, reż. Jerzy Grzegorzewski – spektakl On. Drugi Powrót Odysa.
 

• Tauryda. Apartado 679
  obsada: 2K + 1M + 1 dziewczyna + Chór Andaluzyjek

Sztuka będąca kontynuacją albo dopełnieniem Ifigenii. Główna bohaterka właśnie przybywa z Aulidy do Taurydy – obiecanego azylu. Towarzyszy jej tam jednak dojmujące uczucie obcości, stopniowo oswajane dzięki opiekunce Rosie. Apartado po hiszpańsku oznacza skrytkę pocztową na listy – pustą skrytkę Ifigenii, o której wszyscy zapomnieli. Ale apartado to także „odległy, odosobniony, daleki” – jak Tauryda od Aulidy. Narysowana przez Grzegorzewską Tauryda zawiera wiele odniesień do rzeczywistości andaluzyjskiej (Chór Andaluzyjek, korrida i torreador – Agamemnon), w której na co dzień żyje autorka tekstu i dla której Andaluzja stała się nową ojczyzną. Ostatni monolog Ifigenia mówi po hiszpańsku. Jak twierdzi Grzegorzewska „W Ifigenii bohaterka była jak byk precyzyjnie zabity przez cios Agamemnona. W Taurydzie. Apartado 679 to Ifigenia staje się matadorem, a bykiem jest jej ojciec […] to sztuka o braku ciągłości […] powstała z ogromnego rozczarowania pustką po Ifigenii. Niemożność kontynuacji i jej potrzeba to dwa punkty konstytuujące postać bohaterki. Pogrzebanie własnych tęsknot za starym światem to moment, w którym Tauryda staje się dla niej przestrzenią szczęścia”.
Premiera: 12 października 2012, Teatr Współczesny w Szczecinie, reż. Antonina Grzegorzewska.

• Za mało
  obsada: 5K, 1M

Tekst, w którym ukazane są losy dwóch kobiet – Ja i Anorektyczki – opowiada o dwóch przeciwstawnych formach kobiecej opresji koncentrującej się na dążeniu do pięknego wyglądu – anoreksji i zakupoholizmie. Jak mówi autorka „to dwie różne strategie, które starają się być odpowiedzią na zagadnienie nierozwikłanej kobiecości. Pierwsza jest ściąganiem warstw, a druga ich nakładaniem. […] Myślę, że mój tekst paradoksalnie stara się traktować o nagości. Jestem tego nawet pewna, że postać Ja boi się swojej nagości i jej nienawidzi, tak samo jak Anorektyczka, tylko szuka innych narzędzi, żeby tę nagość wykluczyć ze swojego życia. A wykluczenie własnej nagości jest właściwie zagładą własnej kobiecości”. Tematem sztuki „jest wieczne «za mało», poczucie pustki i różne próby nadania życiu intensywności, wieczne wykluczanie tego, za czym się tak naprawdę tęskni”.
Publikacja: „Dialog” 2017 nr 1.
 

• Zapnij się, ze skrótami
  monolog kobiety

Tekst w jakimś sensie komplementarny względem Onego. Monolog kobiety, która zwraca się do swojej córki, w którym „słychać natarczywość kobiety, która chce ujarzmić otaczający świat, by odwieść uwagę od zgliszcz własnego życia” (Maryla Zielińska Tsunami wokół stolika). Odnaleźć tu można odniesienia do bożonarodzeniowej krzątaniny, ale też konkretnego Bożego Narodzenia z 2006 roku i tsunami na Oceanie Indyjskim, w wyniku którego zginęły setki tysięcy ludzi. Żywioł natury okazuje się metaforą katastrofy, która spotyka rodzinę i relację matki i córki. Niemym bohaterem, a być może źródłem katastrofy, jest „on”, któremu czasem udaje się pozbierać i zagrać głowę rodziny. W finale ukryci w monologu bohaterowie tekstu próbują porozumieć się w znanym tylko sobie języku.
Publikacja: „Dialog” 2006 nr 10.
 

• Z całym szacunkiem dla kobiety
  obsada: 4 kobiety, 2 mężczyzn

Tekst o włoskim premierze, w którym można dopatrywać się podobieństwa do Silvia Berlusconiego oraz o jego kobietach, które za cenę zrobienia kariery pozwalają traktować się przedmiotowo. Wyjątkiem jest postać Odrzuconej, która pozostaje na uboczu i daje szansę na emancypację. Obserwatorem moralnego upadku kultury włoskiej jest Dante.
Publikacja: „Dialog” 2012 nr 1.

Opr. Kamila Paprocka-Jasińska (2020)