Ireneusz Iredyński
Dramatopisarz, prozaik, poeta.
Po II wojnie światowej zamieszkał w Bochni, potem Krakowie, gdzie w 1957 ukończył gimnazjum a następnie uczęszczał do Liceum im. Tadeusza Kościuszki. Tu, w 1955 roku, w dodatku do Dziennika Polskiego, opublikował swój pierwszy wiersz Podhale zimą. W tym samym roku został przyjęty do Koła Młodych przy krakowskim oddziale Związku Literatów Polskich. W 1958 przeniósł się do Warszawy, a w 1959 został członkiem rzeczywistym ZLP. W tym samym roku ukazały się zbiór wierszy Wszystko jest obok i powieść Ryba płynie za mordercą. Następnie opublikował tomiki Moment bitwy (1961), Muzyka konkretna (1971) oraz powieści i opowiadania Dzień oszusta (1962), Związki uczuciowe (1970), Człowiek epoki (1971), Manipulacja (1974). Ich bohaterowie to ludzie marginesu społecznego, żyjący w całkowitym oderwaniu od rzeczywistości, w próżni moralnej i etycznej. Wizja świata, jaka wyłania się z utworów pisarza, jest dość tragiczna. Człowiek, pozbawiony wartości i godności, jest jedynie aktorem odgrywającym narzucone mu role, przybierającym różne maski w zależności od sytuacji, które rozgrywa.
Iredyński należał do tak zwanego nurtu „anarchistycznego cynizmu i nihilizmu” w literaturze polskiej. W utworach swych demaskował objawy mitomanii, frustracji, kompleksów, będących przyczyną przemocy, okrucieństwa i upodlenia ludzi.
Jego twórczość dramaturgiczna koncentruje się wokół zagadnień psychologiczno-obyczajowych. Odwołujące się zarówno do czasu aktualnego – Męczeństwo z przymiarką (1960), Ostatni odcinek drogi (1962), jak i rzeczywistości obozu koncentracyjnego – Zejście do piekła (1964), Jasełka – moderne (1965), Trzecia pierś (1973) czy do zagadnień związanych z terrorystyczną konspiracją Żegnaj, Judaszu (1968). W dramatach Dobroczyńca (1971) Sama słodycz (1973) ukazuje Iredyński życie zakładów zamkniętych dla niewidomych i nieuleczalnie chorych.
W teatrze debiutował sztuką Męczeństwo z przymiarką, której prapremiera odbyła się w Teatrze Wybrzeże w 1960 roku (reżyseria Jerzy Jarocki). Z dwudziestu pięciu dramatów, jakie napisał, wszystkie zostały wystawione. Grano je na scenach Poznania, Katowic, Lublina, Warszawy, Krakowa, Łodzi, Olsztyna, Wrocławia, Torunia, Bydgoszczy, Tarnowa, jak również za granicą. Największą popularnością cieszyły się w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Polską prapremierę Żegnaj, Judaszu reżyserował i scenografię do niej opracował Konrad Swinarski (1971), a Samą słodycz wystawił w Teatrze Współczesnym w Warszawie Zygmunt Hübner (1973).
Iredyński był także twórcą licznych słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych.
Po krótkim, burzliwym i pełnym ekscesów życiu (dwa małżeństwa, wyrok sądowy za gwałt) Iredyński ciężko chory – był alkoholikiem – zmarł w wieku czterdziestu sześciu lat. Pochowany został dzięki wsparciu i pomocy przyjaciół i znajomych w katakumbach na Powązkach.
W 1986 Wydawnictwo Literackie opublikowało zbiór jego dramatów Dziewięć wieczorów teatralnych: wybór utworów scenicznych.
