Hermann Broch
BROCH Hermann
(ur. 1 listopada 1886, Wiedeń - zm. 30 maja 1951, New Haven, USA)
Austriacki pisarz, eseista, liryk, filozof kultury. Urodził się w rodzinie żydowskiego fabrykanta tekstyliów. Studiował w Szkole Technicznej w Wiedniu i Wyższej Szkole Włókiennictwa w Miluzie w Alzacji. Po studiach pracował w firmie ojca, a nawet kierował nią, jednak porzucił karierę przemysłowca. W latach 1928-1931 studiował filozofię, matematykę i psychologię w Wiedniu, by w końcu poświęcić się literaturze. Od 1935 roku mieszkał w Tyrolu. Po zajęciu Austrii przez Hitlera został uwięziony przez Gestapo i wypuszczony dzięki interwencjom zaprzyjaźnionych pisarzy. Wyjechał do USA, gdzie poświęcił się pracy literackiej, a także studiom psychologii mas. W 1950 roku został profesorem literatury niemieckiej na Uniwersytecie w Yale (New Haven), a koła literackie zgłosiły jego kandydaturę do literackiej nagrody Nobla. Za najwybitniejsze dzieło Brocha uważa się "Śmierć Wergilego" (Der Tod des Vergil, 1945). Powieść to liryczny epos prozą
z elementami eseju filozoficznego - spowiedź poety podczas ostatnich osiemnastu godzin jego życia dokonującego rozrachunku ze światem i twórczością. W formie monologu wewnętrznego miesza się tu rzeczywistość z wytworami fantazji, realne wrażenia i przeżycia z majaczeniami, wspomnieniami i wizjami przyszłości. W przeniesionej na scenę przez Krystiana Lupę trylogii powieściowej "Lunatycy" (Die Schlafwandler, 1931-32) pisarz przedstawia wzrost i rozpad społeczeństwa niemieckiego. Pisarz pokazuje rozpad wartości i postępującą alienację człowieka również na poziomie formy - w części pierwszej mamy do czynienia z tradycyjną epiką, naśladującą styl realistów niemieckich, część druga to monolog wewnętrzny, wzorowany na naturalistach, a w części trzeciej tradycyjną formę powieściową autor rozbija wprowadzając formy poezji, eseju i dramatui. Ważna w dorobku pisarza jest powieść "Niewinni" ("Schuldlosen") złożona z jedenastu opowiadań powstałych w większości we wcześniejszych okresach pracy pisarskiej. Powieść rozgrywa się w trzech bardzo ważnych momentach niemieckiej historii: 1913, 1923, 1933. W ośmiu z jedenastu części występuje Andreas, bohater neutralny, pozornie "niewinny", podporządkowujący się przemocy za cenę neutralności, co zdaniem pisarza było przyczyną poparcia dla systemu totalitarnego w Niemczech. Broch, który podobnie jak Musil posiadał wykształcenie zarówno techniczne, jak i humanistyczne korzystał z tego i w literaturze formułował na podstawie naukowych analiz diagnozę współczesnego świata, wzbogacając jednocześnie formę literacką o eseje z wielu dziedzin: m. in. matematyki, statystyki, psychologii mas i teorii mitów. Brocha stawia się obok Joyce'a i Musila w szeregu najwybitniejszych awangardzistów XX wieku.
