Hasła

Hybryda gatunkowa o rozmytych granicach i różnopostaciowym charakterze stworzona przez romantyczną praktykę poetycką. W przeciwieństwie do rygorystycznych warunków poematu określonych w poetyce klasycystycznej, nie posiadała dokładniejszych wyznaczników gatunkowych. Poemat dramatyczny łączył cechy liryki, epiki i dramatu – zatem wiersz, subiektywizm ja lirycznego, refleksyjność, nasycenie środkami poetyckimi, monologiczność, z narracyjnością i fabularnością, konkretnymi sytuacjami dramatycznymi i wykorzystywaniem wybranych teatralnych konwencji wykonawczych. Gatunek współtworzyły wzniosłość i tragizm obok elementów groteskowych, komicznych lub ironicznych.

Formę poematu dramatycznego ma największe dzieło polskiego romantyzmu, Dziady Adama Mickiewicza (1820–1823, 1832), choć tylko części II i IV zostały przez autora określone jako „poema”. W naszej literaturze istnieje szereg dzieł napisanych w tym gatunku, np. Ksiądz Marek Juliusza Słowackiego (1842–1843), Edmund Stefana Witwickiego (1829), Bojomir Karola Brzozowskiego (1857), Bez chaty Michała Bałuckiego (1860), Tańce śmierci Felicjana Faleńskiego (po 1863) czy Biała gołąbka Józefata Nowińskiego (1899). Daty pokazują, że żywot tej formy nie ograniczał się do epoki romantyzmu. Jedną z najważniejszych poromantycznych realizacji p.d. jest Peer Gynt Henryka Ibsena (1867). Fragmentaryczna kompozycja nadawała poematowi dramatycznemu walor otwartości, pozwalając na zestawianie rozmaitych typów wypowiedzi i spokrewniała go z fragmentem dramatycznym, również wprowadzonym przez romantyków. Wiek XX nie odrzucił tej formy, choć nie była ona zbyt często wykorzystywana. Warto przypomnieć Dylana Thomasa Pod mlecznym lasem (1953) czy Lato Romain Weingartena (1965).

Bibliografia

• Ziołowicz, Agnieszka: Dramat i romantyczne „Ja”. Studium podmiotowości w dramaturgii polskiej doby romantyzmu.