Hasła

Broszura lub folder o charakterze informacyjnym wydawany przez teatr z okazji premiery przedstawienia. Zawiera dane o spektaklu i jego twórcach (nazwisko autora tekstu, ewentualnie także tłumacza, tytuł, datę premiery, obsadę, nazwiska reżysera, scenografa, realizatorów dźwięku i światła, choreografów, asystentów, inspicjenta itd.) oraz informacje o teatrze, w którym spektakl powstał (logo, nazwę, skład dyrekcji i zespołów pozaartystycznych, dane adresowe).

Program teatralny redaguje dział literacki lub wydawniczy teatru, o zawartości decyduje kierownik literacki lub dramaturg, czasem w porozumieniu z reżyserem, do druku zatwierdza zwykle dyrektor artystyczny. Treść programów bywa różna, oprócz faktografii zamieszcza się w nich artykuły nawiązujące do spektaklu i jego kontekstów, wywiady, biogramy twórców, fragmenty tekstu scenicznego, ilustracje, niekiedy reklamy itp. Układ graficzny program teatralny jest podporządkowany strategii promocyjnej teatru, adekwatny do koncepcji plastycznej wydawanych przez teatr druków.

Programy teatralne istnieją od XVI w. Najstarszy znany w Polsce program teatralny – druk z pełnym tytułem i obsadą – wydano do wystawionego na Wawelu Iudicium Paridis Jakuba Lochera (1522). W XVII i XVIII w. w p.t. do jezuickich przedstawień drukowano całe scenariusze. Współczesne p.t. wyewoluowały na przełomie XIX i XX w. z dwustronnych lub składanych afiszy dziennych – w Warszawie drukowano je od 1893, w Krakowie czterostronicowe afisze zawierające reklamy pojawiły się w 1908. W dwudziestoleciu międzywojennym zaczęto publikować do ważniejszych przedstawień programy wielostronicowe, niekiedy ilustrowane. Ich funkcję okazjonalnie przejmowały sprzedawane przed spektaklami czasopisma teatralne z wkładkami repertuarowymi (w warszawskich teatrach TKKT „Teatr”, w Krakowie „Listy z Teatru”, we Lwowie „Scena Lwowska”). Najobszerniejsze programy teatralne drukowano w latach 60. i 70. XX w. – zawierały niekiedy artykuły popularnonaukowe i osiągały objętość nawet kilkudziesięciu stron.

Bibliografia

• Bułhak, Ewa: Poetyka programu teatralnego, „Didaskalia” 1996 nr 15;
• Lenczowska, Joanna: Programy teatralne w Krakowie do 1939 roku, „Pamiętnik Teatralny” 1996, z. 3-4;
• Lewański, Julian: Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Warszawa 1981;
• Pavis, Patrice: Słownik terminów teatralnych, przeł. i oprac. Sławomir Świontek, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998;
• Raszewski, Zbigniew: Bilet do teatru, Kraków 1998.