Hasła

Neologizm utworzony przez Juliusza Osterwę z potrzeby kształtowania własnego języka teatralnego i utrwalania własnej mowy.

„S. jest to nazwa miejsca, gdzie się coś spełnia, urzeczywistnia – gdzie ktoś pełni czyjś nakaz, spełnia czyjś nakaz, wypełnia swój obowiązek, (dobrowolne zobowiązanie), wykonuje swą powinność, dopełnia wewnętrznie siebie, coś i innych. […], gdzie piękno się objawia zmysłom człowieka, urzeczywistnia się, ukazuje, działa, promieniuje – jak słońce, daje się słyszeć, jako żywe wyrzeczone Słowo – daje się widzieć jako ucieleśnienie, jako kształt, jako ruch, jako dźwięk – jako tchnienie – jako ciepło i smak. […] to miejsce przeznaczone na połączenie – słowa ucieleśnionego z ucieleśnioną duszą ludzką. […] Wyraz […] powstał ze skojarzenia myśli o istniejącym wyrazie Pełnia i – spełniać” [Osterwa 2004: 344-345].

Określenie używane już w Reducie Wileńskiej, „bo inaczej pracownik stawiał krzesło na «scenie», a inaczej, gdy słyszał: postaw je na s. Bo jakoś inne jest miejsce deskami «scenicznymi» pokryte, a jakoś inne – to miejsce, gdzie się coś spełnia” [Osterwa 2004: 390]. Osoba występująca na S. to Spełnik. „Co my czynimy […]? Wchłaniamy w siebie Żywosłowie i – poprzez swoje ciało i duszę – przepuszczamy je w obecności zebranych świadków, przejmując się cudzo-słowem, przeżywając za pośrednictwem tego cudzo-słowa własną przeszłość lub osobistą tęsknotę. Jeden z nas czyni to z większą, inny z mniejszą zdolnością, ale każdy z nas stara się, żeby to słowo pełnić jak najsumienniej, jak najlepiej. My to Słowo nie pełnimy, my je spełniamy. Tak, jak się spełnia czyjś rozkaz. Stajemy się Słowa spełnikami” [Osterwa 1992: 179].

Osterwa żywił przekonanie, że jego neologizmy przyczynią się do zawodowej i etycznej odnowy praktyków teatru i ich sztuki w powojennej Polsce.

Bibliografia

• Osterwa, Juliusz: Z zapisków, wybór i oprac. Ireneusz Guszpit, Wrocław 1992;
• Osterwa, Juliusz: Przez teatr – poza teatr, wybór i oprac. Ireneusz Guszpit i Dariusz Kosiński, Kraków 2004.