Autor: Agnieszka Marszałek
garderobiana / garderobiany
(ang. dresser, fr. costumier(e), habilleur / habilleuse; niem. Garderobemeister(in), Garderober(in))
1. Pomocniczy pracownik/ca teatru odpowiedzialny/na za kostiumy sceniczne i pomoc aktorowi w przygotowaniu się do wyjścia na scenę. W teatrze XVIII i XIX w. zadania garderobianego/ej polegały przede wszystkim na pomocy aktorom w dobraniu właściwego kostiumu i ubieraniu się do roli. W małych teatrach i zespołach wędrownych XIX w. garderobiana (zwykle tę funkcję pełniła kobieta) zajmowała się też dopasowaniem kostiumu, drobnymi naprawami, praniem i prasowaniem, przeróbkami, a niekiedy nawet szyciem kostiumów. W większych teatrach oddzielano funkcje garderobianego (używano też nazwy kostiumer – głównie w odniesieniu do osoby odpowiedzialnej za stan garderoby teatralnej, analogicznie do rekwizytora czy bibliotekarza, którym powierzano zasoby rekwizytów i egzemplarzy teatralnych) od funkcji krawca / krawczyni. Dziś dobór gotowych kostiumów z magazynu teatralnego należy do zadań projektanta kostiumów, który projektuje też nowe ubiory do określonej inscenizacji (czasem zajmuje się tym scenograf).
2. W osiemnastowiecznym dramacie i teatrze garderobiana to również typ roli z licznego emploi służących, zaludniających przede wszystkim komedie – odmiana subretki, pokojówka, która pomaga swojej pani przy ubieraniu się i rozbieraniu oraz dba o jej stroje. Bywa zarazem powiernicą i rzeczniczką swojej pani, pozostając blisko niej. W strukturze dramatu często obmyśla i prowadzi intrygę, jest zaradna i sprytna.
Bibliografia
- Cegieła, Anna: Polskie słownictwo teatralne 1765–1965, Wrocław 1992;
- Glossary of the Theatre in English, French, Italian and German, compiled and arranged by Karin R. M. Band-Kuzmany, Amsterdam – London – New York 1969.
