Kalendarium

Warszawa, Teatr Współczesny: polska prapremiera Dochodzenia Petera Weissa w przekładzie Andrzeja Wirtha, reżyserii Erwina Axera i scenografii Ewy Starowieyskiej. Sędzia – Mieczysław Pawlikowski, Obrońca – Zbigniew Zapasiewicz, Świadek VI – Tadeusz Łomnicki.

Co teatr może powiedzieć o Zagładzie? Dochodzenie Petera Weissa to rzadki przykład w karierze Erwina Axera teatru politycznego, przypominającego prawdę o obozie w Oświęcimiu językiem faktów, przedstawionych w czasie słynnego procesu frankfurckiego (1963–1965). Reżyser i scenografka Ewa Starowieyska pozbawili przedstawienie wszelkiej teatralności. Na miejscu horyzontu sceny zbudowano blaszano ścianę z drzwiami pośrodku, która przypominała salę rozpraw. Przed proscenium ustawiono amfiteatralnie trzy rzędy krzeseł – dwa wyższe zajmowało osiemnastu Oskarżonych, a najniższy rząd – ośmiu Świadków. Miejsce sędziego wydzielono na widowni. Oskarżeni nosili prawdziwe nazwiska, Świadkowie symbolizujący miliony ofiar – pozostali anonimowi. „A jednak właśnie oni zachowywali się w sposób właściwy ludziom tzn. każdy inaczej. [Zofii] Mrozowskiej głos się łamał w pewnym momencie. Świadek grany przez [Janusza] Warneckiego pozostał w pamięci jako stary człowiek bezwładnie wsparty na lasce, z pochyloną głową, nieruchomo wpatrzony w jakieś obrazy, których my nie widzimy” – pisał Zbigniew Raszewski.

Ascetyczna reżyseria przyniosła wstrząsający efekt, wiele osób uważało to przedstawienie za najwybitniejsze w karierze Axera.