Kalendarium

Wiedeń, Burgtheater (scena Akademietheater): Marzyciele (Die Schwärmer) Roberta Musila w reżyserii Erwina Axera. Dramaturgia: Rudolf Weys, scenografia: Ewa Starowieyska. Obsada: Joachim Bißmeier (Thomas), Gertraud Jesserer (Maria), Erika Pluhar (Regine), Karlheinz Hackl (Anselm), Wolfgang Gasser (Josef), Wolfgang Hübsch (Stader), Paola Loew (Fräulein Martens). 

„Musilowscy bohaterowie – marzyciele, ludzie bez właściwości czy z właściwościami – nie są oryginalni. Podobne postaci pojawiają się już u autorów wcześniejszych epok. O osobności tego pisarza decyduje harmonizacja całości, szczególna aura i potężna muzyka, która z tego wszystkiego wyrasta. Musil to też moralista, dla którego istotny jest każdy gest, słowo i myśl w walce o sens i wartości” – uważał Axer.

Dramat wybitnego austriackiego pisarza, opublikowany po raz pierwszy w 1921, uchodził za niesceniczny. Przedstawienie Axera powstało na zamówienie dyrektora Achima Benninga, żeby uświetnić obchody setnej rocznicy urodzin Musila. Tekst został zagrany prawie bez skreśleń, a triumf Axera był absolutny.

„Dlaczego do tej pory każdy teatr obawiał się wystawiania Marzycieli, widać właśnie w sukcesie inscenizacji Axera. Musil każe mówić swoim postaciom tak wnikliwie i w tak poetycki sposób zagęszcza myśli, że chłonność umysłu widza zdaje się przeciążona. A mimo tego przez cztery i pół godziny słuchamy w Akademietheater z nieprzerwaną uwagą” – pisał austriacki recenzent.

Krytyka uznała przedstawienie Axera za „największe artystyczne wydarzenie festiwalu Wiener Festwochen”, „wieczór, który należy do tego, co najlepsze, co kiedykolwiek zdołał stworzyć teatr austriacki”.

Dopiero po tej premierze Marzyciele weszli do repertuaru innych scen obszaru niemieckojęzycznego.