Kalendarium

Warszawa: w wydanym tego dnia Rozporządzeniu dla aktorów Adam Poniński (w przeszłości jeden z organizatorów konfederacji radomskiej, marszałek Sejmu rozbiorowego 1773-1775) zobowiązuje „entrepryzę teatralną” do przestrzegania następujących zasad:

1. Wszyscy aktorzy i aktorki muszą w dniu, w którym występują, znaleźć się w garderobie teatralnej o godzinie 5, ażeby przedstawienie zgodnie z ustanowionym najłaskawszym rozporządzeniem mogło się rozpocząć punktualnie o godzinie 6. [...]
2. Jeśli [entrepryza teatralna] względem powozów ma się wzorować na przyjętym w cesarskim teatrze w Wiedniu zwyczaju, to zgodnie z nim powóz zabierze kobiety aktorki (jednak tylko te, które występują) jeszcze przed godziną 5. Cztery osoby wsiądą jednocześnie i nie każą się zawozić do teatru pojedynczo. Żadna z kobiet nie może długo zatrzymywać powozu i kazać na siebie czekać. Zaraz po komedii aktorki w tym samym porządku pojadą do domu, ponieważ powóz ma odwieźć tancerki i musi niezwłocznie powrócić. [...]
3. Zaleca się wszystkim aktorom i aktorkom, aby się zachowywali spokojnie w stosunku do wszystkich osób zatrudnionych w obsłudze teatru i aby w wypadku obrażenia (przez kogoś z nich) nie dochodzili sami sprawiedliwości [...]. Zaleca się w ogóle z wielkim naciskiem spokój i zgodę.
4. Żaden aktor nie może zarządzić wystawienia sztuki ani rozdzielać ról, gdyż dla wielu powodów jest to jedynie i wyłącznie zadaniem pana entreprenera. Żaden również aktor ani aktorka nie ma prawa wybierać sobie samowolnie roli ani wahać się przy przyjmowaniu roli przydzielonej zgodnie z kontraktem. Tak samo muszą być zadowoleni z ubrań, które z garderoby zostają wydawane na każdą komedię.
Kto nie wypełni wszystkich wymienionych punktów, łamie umowę i może być albo od razu, albo na św. Michała zwolniony ze swego kontraktu. To samo dotyczy tego, kto z góry nie ma zamiaru stosować się do tych nieodzownych rozporządzeń. Aby temu zarządzeniu dać ważność i nadać mu moc, podpisał je własnoręcznie.

Jego Książęca Wysokość Marszałek Konfederacji
Działo się w Warszawie dnia 4 lipca 1774
A. Książę Poniński

(Odpis i przekład dokumentu w języku niemieckim sporządzony przez Mieczysława Rulikowskiego; oryginał spłonął wraz z Biblioteką Krasińskich w 1944; cyt. za: Teatr Narodowy 1765–1794, pod red. Jana Kotta opracowali Jerzy Jackl, Barbara Król-Kaczorowska, Janina Pawłowiczowa, Karyna Wierzbicka-Michalska, Zofia Wołoszyńska, Wacław Zawadzki, Warszawa 1967, s. 783–784.)