Antoni Uniechowski
UNIECHOWSKI Antoni Radogost (23 II 1903 Wilno - 28 V 1976 Warszawa), scenograf. Był synem Janusza U., kolekcjonera dzieł sztuki i antykwariusza, i Zofii z Jelskich, ojcem Krystyny U. literatki. Od 1916 uczęszczał do gimn. ros. w Mińsku Litewskim, nast. wraz z rodzicami przeniósł się do Warszawy, gdzie jako uczeń Gimn. Stanisława Kostki chodził na kursy rysunku F. Słupskiego i do Szkoły im. W. Gersona. W 1924 zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych jako wolny słuchacz. W 1925 zdał eksternistyczną maturę. W 1930 ukończył studia plastyczne (był uczniem K. Tichego i W. Jastrzębowskiego). Zajmował się gł. Grafiką i rysunkiem, a także sztuką dekoracyjną (przed wojną projektował wnętrza wielu warsz. kawiarni, hoteli, sklepów, np. E. Wedla). Okupację niem. spędzili Warszawie; utrzymywał się ze sprzedaży własnych rysunków i z prac dekoratorskich. Po wojnie mieszkał w Krakowie (był m.in. ilustratorem "Przekroju"), a od poł. 1. pięćdziesiątych w Warszawie. Jako scenograf debiutował w 1956 w warsz. T. Powszechnym przedstawieniem "Podróż po Warszawie". Zrealizował piętnaście scenografii teatr., trzy film. pięć telewizyjnych. Swoje propozycje scenograficzne przedstawiał sugestywnie, "nieraz aktorzy przybierają na scenie gesty i pozy podpatrzone u postaci na rysunkach kostiumów" (J. Abacki). Jego projekty teatr. były to w większości plansze, które sprawiały bardziej wrażenie ilustracji, niż dekoracji teatr., ale wyróżniały się świetną znajomością stylu, lekkością i dowcipem. Współpracę z teatrem traktował jako zajęcie uboczne, chociaż bawiło go, że jego małe rysuneczki ożywają na scenie, współgrają w przedstawieniu. Ważniejsze przedstawienia realizowane przez U.: "Don Alvares" (T. im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim, 1964), "Paziowie królowej Marysieńki" i "Porwanie" (Opera pozn., 1964), "Dom otwarty" (T. Powszechny w Łodzi, 1965), "Jadzia wdowa" (T. im. Horzycy w Toruniu, 1965 i T. Polski w Szczecinie, 1970), "Tradycja dowcipem załatwiona" (T. Muzyczny w Gdyni, 1968). Prace teatr. U. były prezentowane na krajowych i międzynarodowych wystawach scenografii.
Bibl.: Almanach 1975/76; W. Bartoszewicz: Buda na Powiślu, Warszawa 1966 s. 236 (il.); J. Bogucki: Sztuka Polski Ludowej, Warszawa 1983; J. Jaworska: Polska sztuka walcząca 1939-1945, Warszawa 1976; SAP warsz.; K. Uniechowska: Antoni Uniechowski o sobie i innych, Warszawa 1961; WEP; Dz. Pol. 1945 nr 285; Literatura 19761 nr 30 (il.); Panorama Północy 1975 nr 5; Prz. Artyst. 1949 nr 2; Stolica 1954 nr 51-52 (il.); Życie Warsz. 1976 nr 127-132; Archiwum ASP, Warszawa; Materiały SAP (tu katalog wystawy U. w Zachęcie 1974, J. Abacki; il.).
Film.: 1972 - Walc "Francois" (d.); Fragm. kronik i materiałów film. z 1951-72, Arch. WFD; Materiały Archiwum TVWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
