Józefa Bielska
BIELSKA Józefa, właśc. J. Gwiszcz, Gwiżdż (22 IV 1882 Lwów - 10 V 1964 Skolimów), śpiewaczka, aktorka. Była córką Marcina i Tekli Gwiszczów (Gwiżdżów). Uczyła się śpiewu w konserwatorium lwowskim. W 1898-1901 pod nazwiskiem panieńskim występowała w t. lwow.; była chórzystką i grała niewielkie role jak np. Teresa ("One"). W 1903-05, już pod pseud. Bielska, występowała w zespole J. Myszkowskiego m.in. w Ciechocinku, Lublinie, a także w warsz. t. ogr. Renaissance; śpiewała w tym czasie duże partie w operach, jak np. Małgorzata ("Faust"), Hanna ("Straszny dwór"), a przede wszystkim występowała w operetkach. 6 IV 1905 wystąpiła w t. w Filharmonii w Warszawie, a 20 VII tego roku debiutowała w WTR w partii Rozalindy ("Zemsta nietoperza") i została zaangażowana do zespołu operetki, w którym pozostała do 1915. Podczas I wojny świat. przebywała w Rosji i wraz z Wincentym Rapackim (synem), z którym była przez wiele lat związana, występowała w operetkach i wodewilach pol., m.in. w Moskwie (1916), Kijowie (1917), Petersburgu i Charkowie. W 1918 wróciła do Warszawy i do 1920 należała do zespołu t. Czarny Kot. W 1920 występowała w t. Miraż, w 1921 w operetkach w T. Nowym, w 1922-24 w T. Nowości. W 1924 była na występach gościnnych w Toruniu i zapewne wkrótce opuściła scenę. Od 1946 mieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.
Wg L. Sempolińskiego była to "wodewilistka obdarzona pięknym głosem i takimiż warunkami, pełna kobiecości". Szczególne sukcesy odnosiła w partii tyt. w "Krysi leśniczance";,,grała z tą rozbrajającą naiwnością, która serdecznie bawiła" (L. Sempoliński). Śpiewała też m.in. takie partie jak: Księżniczka ("Kochany Augustynek"), Eurydyka ("Orfeusz w piekle"), Mimoza ("Gejsza"), Adela ("Życie paryskie"), Halina ("Polska krew"). Ponadto często występowała w modnych wówczas jednoaktowych wodewilach i farsach. Grała też w kilku filmach pol., jak np. "Skandal przy ulicy Szopena", "Kosz primadonny".
Bibl.: Banaszkiewicz, Witczak; Filler: Operetka (il.); Łoza: Czy wiesz I; Pajączkowski: Teatr lwow.; Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Programy, IS PAN; Straus: Repertuar 1914-15; Wywiad z J.B., maszynopis, IS PAN.
Ikon.: S.J. Kozłowski: Portret, karyk., akw., ok. 1915 - MTWarszawa; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa. Nagrania: Wypowiedź okolicznościowa - Arch. Dok. Mechanicznej; Duety - Red. Muz. PR; Piosenki - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
