Zofia Gałczyńska-Leńska
LEŃSKA Zofia, Maria, zamężna Gałczyńska (25 XII 1882 Warszawa - po 1966 Skolimów k. Warszawy), aktorka, dyr. teatru, reżyser. Inna, podawana przez nią data urodzenia 1893, mało prawdopodobna. Była córką Władysława L. i Marii z Orzelskich, żoną -> Ryszarda Gałczyńskiego. Studiowała filozofię w Szwajcarii. Ok. 1903 uczęszczała do Klasy Dram. przy WTM. W sez. 1903/04 debiutowała w zespole J. Myszkowskiego w Lublinie. W dowód uznania za rolę Jagienki w "Krzyżakach" otrzymała od H. Sienkiewicza wieniec. Z zespołem lub. wyjeżdżała w 1904 na występy, m.in. do Kalisza (kwiecień-maj). W sez. 1904/05 grała w T. Miejskim we Lwowie. Pierwszą jej rolą na scenie lwow. była Helena ("Czerwona lampa"); wg F. Pajączkowskiego recenzenci "chwalili jej śliczną i elegancką aparycję, temperament sceniczny i subtelną grę". Do końca sez. wystąpiła jeszcze m.in. w rolach: Wandy ("Wojna domowa"), Marii ("Publiczna tajemnica"), Zosi ("Wesele"), Felicji ("Moloch"), Michaliny ("W sieci"), Lei ("Daisy"), Nastki ("Na dnie"), koleżanki Rwęckiej ("Zaszumi las"). Latem 1906 występowała gościnnie w sali koncertowej Ogrodu Botanicznego w Wilnie. W 1907-10 była ponownie aktorką lwow. T. Miejskiego, zaś w sez. 1910/11 t. łódz. za dyr. A. Zelwerowicza, gdzie zagrała z powodzeniem rolę Księżniczki ("Sen srebrny Salomei"). Na sez. 1911/12 została zaangażowana przez A. Mielewskiego do łódz. T. Popularnego. W trakcie tego sez. (styczeń-marzec 1912) występowała prawdopodobnie gościnnie w T. Polskim w Wilnie, m.in. w roli Zuzanny ("Pan dyrektor") i z zespołem wil. w Petersburgu (luty). Po powrocie do Łodzi w poł. marca 1912 zagrała Bertę ("Polowanie na zięciów"). Jesienią 1912 z zespołem warsz. T. Zjednoczonego pod dyr. F. Rychłowskiego odwiedziła m.in. Płock, jeszcze w sez. 1912/13 grała u Rychłowskiego w T. Polskim w Kijowie. W 1913-17 występowała w t. warsz.: Nowoczesnym (sez. 1913/14), Artystycznym (była jego założycielką i dyr. z K. Tatarkiewiczem w sez. 1915/16), Bagateli, Nowym i Powszechnym przy ul. Chłodnej, Małym (sez. 1916/17). Grała w tym czasie m.in. Penelopę ("Lew spod Czynape"), Helenę ("Zazdrość"), Idalkę ("Imieniny aktorki"). W sez. 1919/20 należała do zespołu T. Polskiego pod kier. H. Cudnowskiego w Przemyślu; w inaug. przedstawieniu "Wesela" wystąpiła w roli Isi. W 1922 została skreślona z listy członków ZASP-u, zapewne w związku z wyjazdem za granicę. Prowadziła szkołę dram. w Paryżu, a nast. w Mediolanie (do 1925). Przed II wojną świat. mieszkała w Warszawie, ale prawdopodobnie nie występowała. Po wojnie należała do ZASP-u, mieszkała w Krakowie i wiadomo, że w sez. 1948/49 była bezrobotna. W sez. 1949/50 reżyserowała gościnnie "Dożywocie" w T. im. Fredry w Gnieźnie. Następnie zamieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie, gdzie pozostała do końca życia.
Bibl.: Biegański s. 78, 157; Cudnowski; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 192-193 (il.); Fallek: Scena łódzka; Kaczorowska-Herman: T. Popularny; Łoza: Uzupełnienia (il.); Pąjączkowski: Teatr lwow.; Romer-Ochenkowska s. 31; Sempoliński: Wielcy artyści; Stokowa: Wyspiański; Taborski: T. pryw.; T. pol. 1890-1918, zabór ros.; Wilski: Szkolnictwo; Dz. Peters. 1912 nr 563; Kur. Litew. 1906 nr 171; 1912 nr 6, 15, 36, 52; Kur. Warsz. 1913 nr 201; Lwow. Noworocz. Teatr. 1908, 1909; Przekrój 1961 nr 826; Scena Pol. 1922 z. 11-12; Świat 1911 nr 38 (il.); Świat Teatr. 1912 nr 2; Afisze, IS PAN, MTWarszawa; Listy L. do S. Broniszówny (sygn. D. 531 III), MTWarszawa; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Fot. - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
