Osoby

Scenograf, reżyser.

Nauki pobierał na tajnych kompletach w czasie okupacji, w 1944 przeszedł przez obóz dla Polaków zdolnych do noszenia broni w Zakroczymiu. Po Liceum Sztuk Plastycznych ukończył Wydział Scenografii warszawskiej ASP (dyplom obronił realizacją Hamleta 29 października 1956 w pracowni prof. Władysława Daszewskiego). Próbował swoich sił w reżyserii (m.in. Indyk Mrożka, 1967), raz wystąpił również sam na scenie. Był także autorem plakatów teatralnych, zajmował się grafiką warsztatową.

W czasie studiów odbył staże w krakowskim Teatrze im. J. Słowackiego i warszawskiej Operze i Operze Bałtyckiej, jako asystent Daszewskiego odbył podyplomowy staż przy realizacji Kordiana w Teatrze Narodowym w Warszawie, następnie w 1956 zatrudnił się w gdańskim Teatrze Wybrzeże, z którym współpracował przez całe zawodowe życie; upodobał sobie pracę w północnej Polsce, często pracował m.in. w Szczecinie (od 1964 jako etatowy scenograf w szczecińskim Teatrze Dramatycznym) i Toruniu, był wielokrotnie nagradzany na toruńskim Festiwalu Teatrów Polski Północnej, m.in. za Indyka Mrożka czy Głód i pragnienie Ionesco. Spektakl Pierwszy dzień wolności w reż. Z. Hübnera z jego scenografią w 1960 roku reprezentował Polskę na Festiwalu Teatru Narodów w Paryżu. Mimo sukcesów w teatrze głównego nurtu i zamówień ze Związku Radzieckiego chętnie pracował też z teatrami amatorskimi. W 1973 roku pośmiertnie jego ostatnie realizacje – do Antygony i Wyzwolenia – pokazywano na wystawie „Plastyka teatralna w Szczecinie” w Zamku Książąt Pomorskich.

W swojej twórczości kierował się poczuciem, że projekt scenograficzny jest dopiero początkiem pracy nad plastyką sceny, a scenograf jest odpowiedzialny zarówno za pracę z aktorem na próbach, jak za wykonanie obiektów scenograficznych w pracowniach; funkcjonował jako swoisty łącznik między tzw. pionem technicznym a artystycznym, obecny przy pracy obu. Wobec obu wymagał też dokładności – tak samo od pracowni, które musiały rozumieć funkcję realizowanego projektu, jak od aktorów, którzy sposób poruszania i rytmy musieli opracowywać w dialogu z zaprojektowaną przez niego przestrzenią. Był samokrytyczny, zdarzało mu się wyrzucać i przearanżowywać część gotowej scenografii podczas prób generalnych, jeżeli nie działała na scenie dość dobrze.

Zafascynowany możliwościami kreowania rzeczywistości, jakie daje oświetlenie teatralne, duży nacisk w realizowanych projektach kładł na faktury powierzchni scenicznych, od naturalnej chropawości kamienia po sztuczną gładkość plastiku. Jego projekty cechowała typowa dla epoki neorealistyczna fascynacja konstruktywizmem, chętnie używał wyrazistych, choć uproszczonych form geometrycznych, organizujących przestrzeń w sposób symboliczny, rytmizując ją użyciem podestów. Równocześnie projektowane przez niego kostiumy charakteryzowały się ogromną dbałością o detal i wyczuciem stylu – uteatralizowane światy zaludniał pełnokrwistymi postaciami.

Bibliografia

• Jan Maciejowski, Janusz Adam Krassowski, „Teatr” 1969 nr 15;
• Zenobiusz Strzelecki, Polska plastyka teatralna, Warszawa 1963.

Adam Karol Drozdowski

Biogram w Słowniku biograficznym teatru polskiego

KRASSOWSKI Janusz Adam (18 stycznia 1929 Warszawa – 5 maja 1969 Warszawa), scenograf. Był synem Adama Krassowskiego i Aurelii z Kowalskich.

W 1950–55 odbył studia w warsz. ASP, był uczniem W. Daszewskiego. W tym okresie projektował dekoracje i kostiumy do przedstawień dyplomowych warsz. PWST. W sez. 1955/56 odbył staż podyplomowy w T. Narodowym w Warszawie jako asystent Daszewskiego (m.in. przy realizacji Kordiana). Od sez. 1956/57 był scenografem T. Wybrzeże w Gdańsku; opracował scenografię do takich sztuk, jak: Sługa dwóch panów, Szewcy, Rewizor, Makbet, Wojny trojańskiej nie będzie, Pierwszy dzień wolności (spektakl ten w reżyserii Z. Hübnera reprezentował Polskę na Festiwalu T. Narodów w Paryżu 1960), Księżniczka Turandot, Indyk, Kram z piosenkami, Skąpiec. W sez. 1963/64 nawiązał współpracę z T. Dramatycznymi w Szczecinie, gdzie nast. od sez. 1964/65 do końca życia pełnił funkcję scenografa. Opracował tu m.in. Policjantów, Nosorożca, Miłość i gniew, Głód i pragnienie, Antygonę, Wyzwolenie. Współpracował z wieloma scenami dram. i muz. w kraju, m.in. z T. im. Horzycy w Toruniu, T. im. Jaracza w Olsztynie, t. warsz.: Polskim (Improwizacja paryska, 1960, Kremlowskie kuranty, 1962), Dramatycznym (Indyk, 1961), Ludowym (Droga przez mękę, 1968), z T. Polskim w Poznaniu, T. im. Mickiewicza w Częstochowie, T. im. Osterwy w Gorzowie, T. im. Siemaszkowej w Rzeszowie, Operą Bałtycką w Gdańsku (Kopciuszek, 1959, Syn marnotrawny, 1964), T. Muzycznym w Gdyni (No, no Nanette!, 1961, Zemsta nietoperza, 1963, Ptasznik z Tyrolu, 1965), Operą im. Moniuszki w Poznaniu (Orfeusz w piekle, 1965), za granicą – z Operetką w Leningradzie (1966); ponadto ze szczecińskim ośrodkiem TV.

Prace jego wg Z. Strzeleckiego charakteryzowała dobra kompozycja i prostota. We wspomnieniu pośmiertnym J. Maciejowski napisał: był człowiekiem z epoki renesansu, artystą stojącym w samym środku życia, zakochanym w teatrze, zafascynowanym jego bogactwem. Scenografia nie wystarczała mu i próbował reżyserii (w 1967 wystawił na scenie szczecińskiej Indyka we własnej scenografii). W 1973 z okazji prezentowanej na Zamku Książąt Pomorskich wystawy „Plastyka teatralna w Szczecinie” napisano, że swymi ostatnimi scenografiami do „Antygony” i „Wyzwolenia” (sez. 1968/69) zapewnił sobie miejsce wśród najwybitniejszych współczesnych scenografów polskich. Uprawiał także grafikę, był autorem plakatów teatralnych. Zmarł w nie wyjaśnionych okolicznościach.

Bibliografia

Almanach 1968/69; Fik: 35 sezonów; SAP warsz.; Strzelecki: Plastyka teatr.; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; Glos Wybrz. 1959 nr 39 (il.); Pomorze 1969 nr 13 (J. Szymkiewicz); Teatr 1969 nr 15 (J. Maciejowski; il.), 1973 nr 15; Akta (tu fot.), ZASP.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980 t.II, PWN Warszawa 1994
Zachowano konwencję bibliograficzną i skróty używane w źródłowej publikacji.