Paweł Owerłło
OWERŁŁO Paweł, właśc. P. Owerło (15 IX 1869 Warszawa - 27 IV 1957 Warszawa), aktor, reżyser, tancerz. Był synem -> Pawła O. i Anny ze Zborowskich, bratem -> Anny O., -> Lucjana O. Od 1882 uczył się tańca w warsz. szkole baletowej, a równocześnie gry na skrzypcach w konserwatorium. Wcześnie zaczął występować w corps de ballet WTR i jako chórzysta w operach. 5 VII 1882 wystąpił jako statysta w operze "Carmen" na scenie warsz. T. Wielkiego. W 1889-92 był uczniem Klasy Dykcji i Deklamacji przy Warsz. Tow. Muzycznym. 13 X 1892 debiutował w WTR w roli Roberta de Rochemore ("Stryj Sam"). Przychylnie przyjęty przez prasę, został w tymże roku zaliczony w poczet zespołu dramatu WTR, choć równocześnie jeszcze przez pewien czas występował w corps de ballet. Posiadał doskonałe warunki zewnętrzne, toteż początkowo grywał amantów. A. Grzymała-Siedlecki pisał, że O. "żywy jak skra, wysoce przydatniejszym okazywał się za młodu w wszelkiego rodzaju i stanu łobuziakach, w spryciarzach, sługusach". "W dojrzałości lat przeszedł na role charakterystyczne, miał ich kilkaset w spisie". Grał m.in. Grzesia ("Miód kasztelański"), Fedyckiego ("Ich czworo"), Wicka ("Wicek i Wacek"), Franka ("Aszantka"), Chudogębę ("Wieczór Trzech Króli"), Ślaza ("Lilla Weneda"), Fikalskiego ("Dom otwarty"), Gustawa Heinke ("Koncert"). Od 1892 do 1924 stale występował w WTR, także po przejęciu ich przez Miasto, i przez długie lata był tam użytecznym aktorem. Jako aktora, a później także jako reżysera cechowała go duża staranność, pietyzm w stosunku do tekstu i obowiązkowość. W 1912 obchodził na scenie T. Wielkiego jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej. W 1915-17 był jednym z członków zarządu zrzeszenia, które kierowało T. Rozmaitości (prowadził wtedy dział administracyjno-techniczny). Od 1924 był aktorem, reżyserem i tzw. "gospodarzem sceny" w warsz. T. Narodowym, tu też 2 VI 1927 obchodził jubileusz czterdziestolecia pracy scenicznej w roli Hrabiego de Plelon ("Różyczka"). W 1934 występował gościnnie w T. Letnim, a od sez. 1934/35 do II wojny świat. na scenach TKKT, najczęściej w T. Narodowym, gdzie był aktorem, reżyserem i sekretarzem. Do 1939 piastował funkcję przewodniczącego Związku Emerytów Teatralnych. Był też jednym z założycieli ZASP, a także jego skarbnikiem. W okresie dwudziestolecia napisał tom wspomnień teatr. "Z tamtej strony rampy" (Warszawa 1936, wyd. II Kraków 1957). W 1945 zorganizował t. w Kielcach i występował tam do 11 X 1945; 4 X 1945 obchodził w miejscowym Domu Kultury jubileusz pięćdziesięciolecia. W 1945 został zaangażowany do Miejskich Teatrów Dramatycznych w Warszawie. Ostatni raz wystąpił 7 I 1948 w warsz. T. Rozmaitości w roli Milewskiego ("Żabusia") na swym jubileuszu sześćdziesięciopięciolecia pracy scenicznej. Często występował w filmach polskich. Od 1904 był żonaty z Wandą z Chęcińskich.
Bibl.: Czempiński: Teatry w Warszawie s. 210 (il.); Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Orlicz (il.); Owerłło; Dz. powsz. 1945 nr 138; EMTA 1892 nr 453, 472; Express wiecz. 1948 nr 6, 1949 nr 164; Kur. warsz. 1919 nr 298, 1934 nr 220; Stolica 1948 nr 3; Teatr 1957 nr 9, 1958 nr 1; Wieczór 1948 nr 8.
Ikon.: J. Warunkiewicz: Portret, rys. repr. Scena i Sztuka 1912 nr 12; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Film.: 1928 - Pan Tadeusz; 1930 - Niebezpieczny romans; 1932 - Głos pustyni, Rok 1914; 1933 - Dzieje grzechu, Prokurator Alicja Horn, Wyrok życia; 1934 - Co mój mąż robi w nocy, Czy Lucyna to dziewczyna?, Młody las; 1935 - Rapsodia Bałtyku; 1936 - Jego wielka miłość; 1937 - Płomienne serca; 1938 - Druga młodość, Moi rodzice rozwodzą się, Profesor Wilczur, Za winy niepopełnione.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
