Julia Baliszewska-Banasińska
BALISZEWSKA Julia, pseudonim Julina, zamężna Banasińska (16 lutego 1898 Warszawa – 18 sierpnia 1989 Skolimów koło Warszawy),
tancerka.
Była córką Teodora i Teresy Baliszewskich; siostrą tancerza Sylwina Baliszewskiego (zob. t. 1). Uczyła się w warszawskiej szkole baletowej przy Teatrze Wielkim, m.in. pod kierownictwem Marii Lucas i Piotra Zajlicha i jeszcze jako uczennica tańczyła na scenach Warszawskich Teatrów Rządowych, np. 23 lipca 1913 w Teatrze Nowości w „wieczorze składanym”. Później występowała w zespołach baletowych w Rosji i na Ukrainie, m.in. w Kijowie, Kisłowodzku, Odessie.
Po powrocie do kraju tańczyła w duecie z bratem w warszawskim teatrze Mozaika (sezon 1918/19) i w początku lipca 1919 z zespołem Mozaiki odwiedziła Kalisz; zapewne krótko tańczyła też w Teatrze Rozmaitości we Lwowie. Używała już w tym czasie pseudonimu Julina. Od 23 lipca 1919 występowała z bratem w Warszawie w Teatrze Qui Pro Quo, gdzie zostali zaangażowani do zespołu i występowali w duecie przez dwa sezony: 1919/20 i 1920/21. Brali udział w wielu programach; tańczyli np. „Taniec norweski” do muzyki Edvarda Griega, w operetkach: Szalona noc, Cyrkówka, Panienka z baru, Najpiękniejsza żona Maharadży (Baliszewska wystąpiła w roli Indry), także w scenach choreograficznych np. Amazonka, czy Tobbogan, a ich duet miał według J. Galewskiego duże i zupełnie zasłużone powodzenie. W 1921 wraz z bratem tańczyła też gościnnie w Teatrze Nowości w Krakowie. W 1921–22 występowała za granicą w zespole Anny Pawłowej, m.in. podczas tournée w Stanach Zjednoczonych w Polskim weselu F. Nowowiejskiego i w Obertasie L. Lewandowskiego, oraz jako: Jesienny liść (Jesienne liście do muzyki Chopina), Pierretta (Pierrot i Pierretta), Lalka (Czarodziejski sklepik), jeden z braci Tomcia Palucha (Śpiąca królewna P. Czajkowskiego), Cyganka (Amarilla A. Głazunowa i R. Driga), Kapłanka (Dionysus N. Czeriepnina), Willida (Giselle), a także w baletach Primavera Holdinga, w Rapsodii węgierskiej, w Chopinianie. Po powrocie do Warszawy tańczyła z bratem w Teatrze Stańczyk (sierpień–listopad 1922) i w przedstawieniach dla dzieci w Teatrze Rococo (luty 1923). O ich występach w Stańczyku Walery Jastrzębiec-Rudnicki napisał:
Była to doskonała para baletowa, stojąca na wysokim poziomie artystycznym, która opuściła balet warszawski wskutek konfliktu z wszechwładnym dyrektorem Zajlichem.
Od maja 1923 do wybuchu II wojny światowej, tańczyła role epizodyczne i zespołowe w baletach warszawskiego Teatru Wielkiego. Występowała m.in. w krakowiaku i oberku w Bajce Ludomira Michała Rogowskiego (1923); w tańcu Hesperyd i Gracji oraz w pas de trois w Nocy Walpurgi (1924); jako Łabędź w Jeziorze łabędzim, Tatarka w Tańcach połowieckich Tatarów, Peleas w Sądzie Parysa (1925); Krasawica, Żydówka i Cyganka w Panu Twardowskim, w tańcu z wiankami i jako Kwiat Paproci w Kupale (1926); Tyrolka w Wieszczce lalek (1927); Syrena i Służebnica w Syrenie (1928): Dama w Ostatnim Pierrocie, Cyganka w Kleksie (1929); Cyganka i Amazonka biała w Święcie ognia (1930); Koryfejka w Obrazku sprzed stu laty (1933); Rusałka w Świteziance (1934); Przekupka i Rusałka w Panu Twardowskim (1938). Przez wiele lat występowała w Szopenianie (1924–30). Tańczyła też w scenach baletowych wielu oper, m.in. w Afrykance (Różowa bachantka i Kapłanka; 1924), Goplanie (1925), Sprzedanej narzeczonej (1926), Hrabinie (Dama; 1928), Halce (1930), a także w operetkach, np. w Orfeuszu w piekle (1930), Giuditcie (taniec ludowy i hiszpański; 1934), Słońcu Meksyku (taniec hawajski, 1937), Manewrach jesiennych (czardasz, 1938).
W sierpniu 1933 z zespołem baletu warszawskiego występowała w Operze Górskiej w Zakopanem; tańczyła wtedy w Halce i Strasznym dworze. W 1934 wzięła udział w występach baletu Teatru Wielkiego w Rumunii i na Węgrzech. Jesienią 1944, na warszawskiej Pradze, rozpoczęła współpracę z Teatrem miasta stołecznego Warszawy: występowała na koncertach estradowych, głównie dla żołnierzy, a w 1945 tańczyła w organizowanych w Teatrze Popularnym przedstawieniach dla dzieci. Później była bezrobotna. Od 1965 mieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.
Bibliografia
Almanach 1988/89; Dymek z papierosa s. 370, 379 (W. Jastrzębiec-Rudnicki); Kaszyński: Teatralia; Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (il.); Mościcki: Qui Pro Quo s. 151–153, 155, 295–300, 331; Mrozińska T. wśród ruin; Parnell: Moje życie; Warnecki s. 391, 400; Wysocka: Dzieje; Kur. Por. 1913 nr 20; Kur. Warsz. 1919 nr 17, 214, 217, 237, 240, 256, 1920 nr 239, 1922 nr 211, 231, 250, 272, 303, 1923 nr 46: Pam. Teatr. 1991 z. 3–4 s. 554, 1997 z. 1–4 s. 100; Polska Artyst. 1923/4; Prz. Teatr. 1919 nr 7, 8; Scena Pol. 1929 z. 2 s. 32; Taniec 1979 s. 15; Afisze, IS PAN: Akta (fot.), ZASP; Galewski: Pamiętnik, mps s. 129; Programy, MTWarszawa; Spis ZASP 1939, 1949; Pudełek: Materiały 1915–39.
Ikonografia
Fot. – MT Warszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. 1, Instytut Sztuki PAN Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Biogram z Almanachu Sceny Polskiej
Julia Baliszewska, zamężna Banasińska (zm. 18 VIII 1989 Skolimów), tancerka. Występowała w programach rewiowych i operetkowych, najczęściej z bratem, tancerzem Sylwinem B. na scenach warsz., m. in. w t. Mozaika (l. 1918 - 19) i t. Qui - Pro - Quo (l. 1919 - 21). W l. 1921 - 22 tańczyła za granicą w zespole baletowym A. Pawłowej. Po powrocie do Warszawy w t. Stańczyk (1922), w przedstawieniach dla dzieci w t. Rococo (1923) oraz w rolach i epizodach solowych w T. Wielkim w Warszawie (1923 - 29).
Źródło: Almanach sceny polskiej 1988/1989. Tom XXX. Warszawa 1995.
