Michał Kulesza
KULESZA Michał (20 października 1866 Warszawa – 21 lipca 1964 Warszawa),
tancerz, baletmistrz.
Był synem Michała Kuleszy, kompozytora, bratem Aurelii Kuleszy, mężem tancerki Władysławy Karlak. Przygotowywany początkowo do kariery pianisty, odznaczał się wybitną muzykalnością. W 1875 został oddany do warszawskiej szkoły baletowej. W 1881 występował w szkolnych przedstawieniach Wesela w Ojcowie (6 lutego 1881) i Poboru do wojska (5 czerwca 1881) zwracając uwagę publiczności i prasy.
Jako solista debiutował z wielkim sukcesem 19 lipca 1884 w tańcach wznowionej wówczas Jawnuty. W bardzo krótkim czasie objął wszystkie główne partie męskie w repertuarze baletu warszawskiego, np. Franza (Coppelia), Gringoira i Febusa (Esmeralda), Leonarda (Asmodea), Albrechta (Giselle), Franciszka (Pan Twardowski), Piotra (Postój kawalerii), Zygfryda (Jezioro łabędzie), Karola (Lizetta, czyli Córka źle strzeżona), Pawła (Wesele w Ojcowie). Oficjalnie pierwszym tancerzem mianowany został w lutym 1891.
Odznaczał się doskonałym opanowaniem techniki, ogromnym temperamentem, lekkością i sprężystością. W początkach jego kariery zarzucano mu brak wdzięku i estetyki ruchu oraz wyrobienia aktorskiego. W latach późniejszych pokonał te niedociągnięcia stanowiąc wzór tancerza o wszechstronnym talencie, z równym powodzeniem występującego w partiach klasycznych, jak i w tańcach charakterystycznych czy rolach mimicznych. Partnerował wszystkim sławnym gwiazdom baletu europejskiego w czasie ich gościnnych występów w Warszawie (Maria Giuri, Virginia Zucchi, Teresa Riccio, K. Elia, Pierina Legnani, Cecilia Cerri, Olga Prieobrażeńska, Wiera Trefiłowa, Anna Pawłowa).
Wcześnie przejawił talent choreograficzny. Już 11 listopada 1891 wystawił na otwarcie świeżo wyremontowanego Teatru Wielkiego divertissement Tańce wioślarskie. Większe pole popisu zyskał, gdy 1 lipca 1905 objął wspólnie z Janem Walczakiem kierownictwo baletu warszawskiego i warszawskiej szkoły baletowej, które to obowiązki sprawował do 1917. Był to bardzo trudny w dziejach baletu warszawskiego okres, toteż działalność choreograficzna Kuleszy z konieczności ograniczała się do wznawiania dawnych baletów i opracowywania niewielkich diverstissements. Spośród oryginalnych baletów Kuleszy wymienić należy Tadeusza i Zosię (wg Adama Mickiewicza 1906) oraz krótkie divertissements: Pan i muzy (1915), Na foyer baletu (1915), Wezyr i Zeneida (1915), Karnawał dziecięcy (1916).
W 1919–21 był kierownikiem baletu opery poznańskiej. Wystawił tam Wesele w Ojcowie, Peer Gynta i Łany polskie. W 1922–28 wykonywał role mimiczne w balecie warszawskim oraz współpracował jako choreograf z warszawskimi teatrami dramatycznymi. 4 lutego 1921 ożenił się z tancerką Władysławą Karlak. W 1928 przeszedł na emeryturę. 10 stycznia 1948 odbył się uroczysty jubileusz artysty w warszawskiej sali Roma.
Bibliografia
Album teatr. II s. 66 (il.); Czempiński: Teatry w Warszawie s. 258 (il.); PSB XVI (J. Pudełek); Kur. por. 1884 nr 200, 1886 nr 289, 1889 nr 299, 341; Stolica 1965 nr 28 (A. Penconek; tu il.); Życie Warsz. 1964 nr 178, 179; Afisze, programy, MTWarszawa.
Ikonografia
Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa, SPATiF.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.
