Osoby

DETKOWSKI Leopold Edmund (15 XI 1891 War­szawa - 13 II 1980 Poznań), aktor, śpiewak. Był synem maszynisty kolejowego Adama D. i Marii z Jarczaków, mężem najpierw Ireny Detkowskiej z domu Rode (zob. t. 1; ślub 11 II 1919 w Lublinie), potem Stanisławy Iłżeckiej z domu Skulskiej. Uczył się w gimn. filol. w Warszawie na Pradze; ok. 1912 studiował w Kazaniu. Występy na scenie roz­począł w styczniu 1915 w T. Polskim pod dyr. F. RychłowskiegoWysockiego, m.in. grał rolę Jana ("Chrapanie z rozkazu", 1915); nast. od maja 1916 w zespole pod kier. F. Kosiń­skiego w sali Klubu Pol. "Ogniwo"; później, jak sam podawał, w T. Studya pod dyr. S. Wysockiej. W zespołach pol. w Kijowie występował podobno do 1918. W tymże roku powrócił do Polski i wy­stępował w Kielcach, a od 1918 do 1922 w teatrze w Lublinie. Od sez. 1922/23 do końca 1924/25 był aktorem teatrów wileńskich; występował zarówno w repertuarze dram. jak i operetkowym, m.in. jako Sołtys ("Klątwa"), Jan ("Śluby panieńskie"), Eugeniusz ("Księżniczka czardasza"), Książę Leopold ("W noc majową"). W sez. 1925/26 występował w Grodnie pod dyr. F. Rychłowskiego. Od sez. 1926/27 do II wojny świat. ponownie występował w Wilnie, najpierw w T. Polskim Lutnia, nast. w T. Miejskich. Początkowo grał gł. w repertuarze dram., m.in. Leo­na ("Wielki człowiek do małych interesów"), Łąckiego ("Złote runo"), Dyndalskiego ("Zemsta"), a w 1. trzy­dziestych najczęściej w operetce i komedii muz. w T. Lutnia i Letnim, np. Achillesa ("Piękna Helena"). W sierpniu 1936 wraz z zespołem operetki wil. występował gościnnie w T. im. Słowackiego w Krakowie, m.in. jako Wójt ("Wiktoria i jej huzar"), Antonio ("Carewicz"), Hawley ("Rose Marie"). Podczas II wojny świat. przebywał nadal w Wilnie; w 1939-41 występował w pol. T. Muzycznym Lutnia, m.in. jako Oberżysta ("Sztygar"). W 1941- 44 pracował w aptece. Od października 1944 należał do zespołu Polskiego T. Komedii Muzycznej; w 1945 przeszedł do zespołu Polskiego T. Dramatycznego i w lutym t.r. grał tu m.in. Rembę ("Damy i huzary"). W kwietniu 1945 z zespołem tego teatru repatriował się do Torunia. Od 1945 do końca sez. 1948/49 występo­wał w T. Ziemi Pomorskiej w Toruniu; od sez. 1949/50 do końca 1960/61 w T. Dramatycznych w Poznaniu (T. Polski, Nowy, Komedia Muzyczna oraz Scena Objazdowa). Od 1 X 1961 przeszedł na emeryturę, ale jeszcze sporadycznie występował. Najważniejsze role powojenne D. to m.in. z Torunia (okres dyrekcji W. Horzycy): Chryzald ("Szkoła żon"), Egeusz ("Sen nocy letniej"), Ciaputkiewicz ("Grube ryby"), Baron Montrichard ("Walka kobiet"), Żyd i Upiór ("Wesele"), Żewakin ("Ożenek"), Dyrektor teatru ("Nitouche"), Ciuciumkiewicz ("Dom otwarty"); z Po­znania: Dulski ("Moralność pani Dulskiej"), Ozryk ("Hamlet"), Lickcheese ("Szczygli zaułek"), Wawrzyniec ("Krakowiacy i Górale"), Doktor ("Pierwszy dzień wol­ności"); ostatnie - Julian ("Łowcy głów"), Gold ("Za­zdrość i medycyna").
Bibl.: Almanach 1979/80; Kreczman Notatnik; Kuchtówna: Wielkie dni (il.); M. Limanowski: Duchowość i maestria. Recenzje teatralne 1901-1940, Warszawa 1992; Sempoliński: Druga połowa; Dz. Kij. 1915 nr 359, 1916 nr 7, 23, 36, 109, 157; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 231, 262; Afisze, programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot), ZASP; Księga zaślu­bionych 1912-20 nr 34 s. 193, Arch. katedry Lublin.
Ikon.: H. Barwiński: D. jako Osip ('Rewizor"), rys. kolor., kredka, ok. 1949 - własność rodziny autora; Fot. - IS PAN.
Nagrania: Role - Red. Dok. Inf. PR.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994