Osoby

DORWSKI Karol, także Karol Diamant (6 lipca 1906 Lwów – 25 stycznia lub 27 stycznia 1980 Londyn)

aktor

Byt mężem aktorki i śpiewaczki Hanny Dorwskiej z Wańskich.

Uczył się w VII gimnazjum we Lwowie. Po maturze uczęszczał na kurs dramatyczny przy Lwowskim Towarzystwie Muzycznym, prowadzony m.in. przez Janusza Warneckiego.

Debiutował w 1925 w Teatrze im. Fredry w Stanisławowie, prawdo­podobnie jako Dromio z Efezu (Komedia omyłek); w teatrze tym występował do końca sezonu 1925/26. W sezonie 1926/27–1927/28 należał do zespołu Teatrów Miej­skich we Lwowie (grał m.in. Polinezyjczyka w Grzesznicy na wyspie Pago-Pago); występował tak­że w Teatrze Objazdowym pod kierownictwem Stefana Michułowicza, z którym gościł m.in. w Stanisławowie. W sezonie 1928/29 grał w Teatrze Miejskim w Grodnie. W 1929 wraz z objazdowym Teatrem Premier pod kierunkiem Franciszka Frą­czkowskiego występował gościnnie w Teatrze Polskim w Poznaniu. W sezonie 1930/31 był aktorem lwowskich Teatrów Miejskich; zagrał wtedy m.in. tytułową rolę w Panu Wołodyjowskim. Od 1932 do 1935 występował zno­wu w Teatrach Miejskich we Lwowie; z zespołem lwowskim w sezonach letnich 1933 i 1934 wyjeżdżał na występy gościnne m.in. do Teatru im. Słowackiego w Krakowie. W sezonie 1935/36 występował w Teatrze Polskim w War­szawie, 1936/37 w kabarecie Cyrulik Warszawski.

W lipcu 1937 w warszawskim Teatrze Ateneum zagrał głośną rolę Golda (Zazdrość i medycyna, reż. Leona Schillera). Kazimierz Wierzyński napisał wtedy, że „utrafił w ton powieści i wiedziony szczęśliwym instynktem zagrał swą rolę bezbłędnie, z siłą sugestywną, a przy tym w doskonałym opracowaniu i dyskretnymi środka­mi”. Po tym sukcesie został ponownie zaangażo­wany do zespołu Teatru Polskiego i Małego, gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej. Brał także udział w pracach Warsztatu Teatralnego PIST; grał np. w Pugaczowie (marzec 1936), Cudzie świętego Antoniego (kwiecień 1937), Piosnce wujaszka (luty 1939).

W okresie międzywojennym był cenionym aktorem, jak pisał Stanisław Marczak-Oborski, „utalento­wanym epizodystą”. Do jego ważniejszych ról na scenach lwowskich należały takie jak: Bill Caldwell (Roxy), Frejend, Bestużew (Dziady), Mikki (Czarne ghetto), Charmeuil (Papa), Femios (Powrót Odysa), Hartings (Magia), Staszek (Wesele), Felek (Królowa przedmieścia), Kopidołek (Marchołt gruby a sproś­ny), Enrico (Krzyk). W Teatrze Polskim w Warszawie grał m.in.: Vanhattana (Wielki kram), Dozorcę ogro­du (Kordian), Johna (Mała Dorrit), Fryzjera (Papa Nikoluzos), Obywatela Samsona (Gałązka rozmary­nu).

W czasie II wojny światowej był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, m.in. we Francji i Szkocji; należał też do tzw. cichociemnych. W 1941 występował w Teatrze Polowym 1 Brygady Strzelców w Szkocji. Od 1945 wędrował z Teatrem Dramatycznym 2 Korpusu Polskiego, m.in. po Włoszech; grał Radosta (Śluby panieńskie), Markiza Forlipopoli (Mirando­lina).

Po wojnie zamieszkał w Anglii i występował w Polskim Teatrze Dramatycznym w Londynie. Od 1952 do 1972 pracował jako aktor i spiker Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium; stwo­rzył popularną postać Kajtusia-emigranta w audycji Podwieczorek przy mikrofonie. Po powrocie do Lon­dynu wystąpił m.in. w roli Szambelana (Pan Jo­wialski). Brał udział w akademiach, koncertach or­ganizowanych przez londyński ZASP.

Bibliografia

Almanach 1979/80; Hist. filmu t.2; Iwaszkiewicz: T. Polski s. 73–78, 81–101, 103; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Marczak-Oborski: Teatr 1918–39; Mirecki: Wozem Tespisa s. 63, 81, 83, 108, 110, 112; Nowak: Wojna; Nowak: Z oddali; Osiński: Repertuar; Sempoliński: Wielcy artyści; Warnecki; Wierzyński: Wrażenia; Dz. Pol. i Dz. Żołnierza 1973 nr 264, 1980 nr 29, 31; Kur. Stan. 1925 nr 276–278, 1926 nr 298–300, 1927 nr 342; Kur. Warsz. 1937 nr 182, 190; Pam. Teatr. 1971 z. 3–4 s. 392, 394, 398, 1988 z. 1–2 s. 14, 61, 92, 94 (il.); Tydzień Pol. (Londyn) 1971 nr 47 (il.), 1980 nr 11 (il.); Afisze, Uniw. w Poznaniu; Afisze, programy, IS PAN, MTWarszawa; Informacje rodziny.

Filmografia

1938 - Paweł i Gaweł (f.), Za winy niepopełnione (f.), Geniusz sceny (d.), 1939 - U kresu drogi (f.).

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN, Warszawa 1994. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.